 |
| Κολλάζ απο έργα του Λεονάρντο ντα Βίντσι |
Ξέρουμε τον Λεονάρδο μόνον σαν ένα πολύ καλός ζωγράφο της Αναγέννησης. Όμως δεν ήταν μόνο αυτό. Ήταν και πολλά άλλα. Αρχιτέκτονας, ζωγράφος, γλύπτης, μουσικός, ερευνητής, εφευρέτης, μηχανικός και επιστήμονας, ανατόμος, ζωολόγος, γεωγράφος, βοτανολόγος και με συνεισφορά και στην αστρονομία. Θεωρείται αρχετυπική μορφή του Αναγεννησιακού καλλιτέχνη και ιδιοφυία.
Επιπλέον πληροφορούμαστε ότι ήταν χορτοφάγος, εργασιομανής και ομοφυλόφιλος.
 |
| Λεονάρντο Ντα Βίντσι |
Μπορούμε να φανταστούμε πως θα ένοιωσε, όντας μωράκι ενός έτους, ο πατέρας του τον άρπαξε από την αγκαλιά της μάνας του, που του έδινε ασφάλεια και ομορφιά στην ζωή του; Ένας πατέρας σκληρός και φιλόδοξος που αντέγραψε και αυτός τον δικό του πατέρα ζητώντας να τον δικαιώσει. Στον Ντα Βίντσι βλέπουμε δύο τάσεις να κυριαρχούν στην ζωή του. Με την καλλιτεχνική του τάση αντλούσε δύναμη από μέσα του, και με όλα τα άλλα, αναζητούσε εξωτερική, δανεική δύναμη από ηγεμόνες. Προφανώς δεν ένοιωθε επάρκεια στην εσωτερική του δύναμη γιατί αποκόπηκε νωρίς και βίαια από την πηγή της που είναι η μάνα.
Έγραφε στις Σημειώσεις του γι αυτό: «Όσο και αν οι πέρδικες κλέβουν η μια τα αβγά της άλλης, οι νεοσσοί που βγαίνουν από αυτά, πάντα επιστρέφουν στη φυσική τους μητέρα». Με αυτά τα λόγια ίσως αρνιόταν τον πατέρα του και την κατάσταση που είχε εκεί με την μητριά του. Ο πατέρας του δεν μπορούσε να ήταν το πρότυπο του άντρα για αυτόν. Αργότερα, την ανάγκη του Λεονάρντο για πατρική προστασία θα την βρει στον προστάτη του Λουντοβίκο Σφόρτσα.
Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή.
O Leonardo da Vinci γεννήθηκε κοντά στο Βίντσι της Ιταλίας, στην πόλη Αντσιάνο στις 15 Απριλίου του 1452. Ολόκληρο το όνομα του ήταν Leonardo di ser Piero da Vinci και η υπογραφή του στα έργα του ήταν «Leonardo» ή «Ιο, Leonardo». Ο πατέρας του ήταν ο δικηγόρος – συμβολαιογράφος Πιέρο ντα Βίντσι, όπως και ο πατέρας του Πιέρο. Η μητέρα του ήταν ταπεινής καταγωγής. Μια χωριατοπούλα που δούλευε ή τη γη ή ήταν παραδουλεύτρα και ήταν ανεπίτρεπτο από την φιλόδοξη οικογένεια του να την παντρευτεί ο Πιέρο. Έτσι ο Λεονάρντο γεννήθηκε νόθο. Μετά από ένα χρόνο από τη γέννα του μικρού Λεό, ο πατέρας του είχε παντρευτεί μιαν άλλη γυναίκα (κόρη πλούσιου συμβολαιογράφου) όπως και η μάνα του κάποιον άλλον άντρα (εργάτη σε υψικαμίνο). Ο μικρός Λεό θα μείνει κοντά στον πατέρα του στην Φλωρεντία. Στο πατρικό του μαθαίνει ανάγνωση, γραφή και αριθμητική. Από μικρός φαινόταν το ανήσυχο πνεύμα του και το ταλέντο του στις τέχνες! Ήταν βιρτουόζος στο λαούτο και σε μιαν εποχή μάλιστα που δεν υπήρχαν καν οι παρτιτούρες. Αλλά και τα σχέδια του στο χαρτί εντυπωσίαζαν!
 |
| "Αρχαίος πολεμιστής" 1472, μολύβι |
Ξέρουμε επίσης ότι δούλεψε σε κοσμηματοπωλείο και ότι ήταν τόσο σαγηνευτικά όμορφος που έπρεπε συνεχώς να αποδεικνύει στους γύρω του ότι ήταν και κάτι παραπάνω από όμορφος. Έτσι με τον καιρό, οδηγήθηκε στους πειραματισμούς και τις εφευρέσεις. Στα 14 του χρόνια, ο πατέρας του, βλέποντας ότι ο γιός του δεν θα γίνει συμβολαιογράφος, τον στέλνει ως μαθητευόμενος στο πιο σπουδαίο εργαστήριο της εποχής, του φλωρεντινού ζωγράφου και αρχιτέκτονα Αντρέα ντελ Βερόκιο, όπου έμεινε ως το 1480. Ο Βερόκιο ήταν στενός φίλος του Πιέρο. Είναι γνωστό ότι ο Βερόκιο ήταν ομοφυλόφιλος, δεν υπάρχει όμως στοιχείο ότι είχε ερωτικές σχέσεις με τον Λεονάρντο.
,+Uffizi.jpg) |
| Σχέδιο τοπίου στην κοιλάδα του Άρνου |
Η πρώτη σπουδή του Λεονάρντο στο εργαστήρι του Βερόκιο ήταν το Σχέδιο τοπίου στην κοιλάδα του Άρνου. Το χαρακτηρίζει η ιδιαίτερα πειθαρχημένη προσοχή του στη λεπτομέρεια, όπως και σε όλες του τις σπουδές. Το τελείωσε στις 5/8/1473. Οι σπουδές αυτές της φύσης (εκ του φυσικού) είχαν άμεση εφαρμογή σε μεταγενέστερα έργα του, αφού σχεδόν σε κάθε πίνακα του διακρίνεται και ένα τοπίο στο φόντο. Εν καιρώ θα ερευνήσει το πώς επιδρά η ατμόσφαιρα στο χρώμα των μακρινών αντικειμένων. Εξαιρετικά και τα σχέδια του, όπως ένα σχέδιο με το κρίνο. Τότε σχεδίαζε με μεταλλική ακίδα και το φτερό της εποχής.
 |
| «Η Παναγία με το γαρύφαλλο» |
20 χρονών ήταν πια ανεξάρτητος καλλιτέχνης αφού τον βρίσκουμε ως μέλος της συντεχνίας των Φλωρεντινών ζωγράφων.
Ο πρώτος ανεξάρτητος πίνακας του θεωρείται «Η Παναγία με το γαρύφαλλο», αν και το πιθανότερο είναι να τον ζωγράφισε όσο βρισκόταν στο εργαστήριο του Βερόκιο. Σε αυτό το έργο διακρίνονται και επιδράσεις από τους φλαμανδούς ζωγράφους του παρελθόντος (δηλ. έμφαση στις λεπτομέριες).
 |
| « Η Βάφτιση του Χριστού» |
Αποδείξεις για την στενή επαγγελματική σχέση Λεονάρντο και Βερόκιο εντοπίζονται σε πολλά έργα όπου συνεργάστηκαν. Στο έργο « Η Βάφτιση του Χριστού», έργο κυρίως του Βερόκιο, ο Λεονάρντο ζωγράφισε έναν άγγελο με τόσο εντυπωσιακό τρόπο ( στη φώτο αριστερά είναι ο άγγελος που κρατά τα ενδύματα) που ήταν καλύτερος από κάθε μορφή που ζωγράφιζε ο Βερόκιο με αποτέλεσμα (κατά τον Βαζάρι) αυτός ήταν και ο λόγος που ο Βερόκιο δεν ξαναζωγράφισε ποτέ, «αφού ένοιωσε βαθειά ντροπή που το αγόρι ζωγράφιζε καλύτερα». Σε αυτό το έργο ο Λεονάρντο έχει ζωγραφίσει και μέρη από το σώμα του Χριστού αλλά και του τοπίου. Οι παρεμβάσεις του Ντα Βίντσι στο έργο δείχνουν ότι θα μπορούσε με άνεση εκείνη την εποχή να γινόταν ανεξάρτητος καλλιτέχνης. Αντί αυτού, συνέχισε τη μαθητεία του στον Βερόκιο, δεχόμενος τις επιρροές του δασκάλου του. Όπως για παράδειγμα το έργο του «Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου»- 1472 με 1475, όπου ο περίτεχνος διάκοσμος στη σακροφάγο μπροστά από την Παναγία είναι παρόμοια του Βερόκιο από έργο του στο Παλιό Οσκευοφυλάκιο.
 |
| «Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου»- 1472 με 1475 λάδι και τέμπερα σε ξύλο |
 |
| Κρίνος. Λεπτομέρεια Πενάκι με μελάνι |
 |
| «Προσωπογραφία της Ginerva de Benci» 1478-80 |
Όσον αφορά την επιρροή του από την Φλαμανδική σχολή, φαίνεται ακόμη πιο έντονα αυτή και στο έργο του «Προσωπογραφία της Ginerva de Benci» με το άγριο κυπαρίσσι και την στάση της μορφής (σώμα διαγώνια τοποθετημένο και πρόσωπο στραμμένο στον θεατή). Είναι το πρώτο του έργο που δεν έχει θρησκευτικό θέμα, και που ξεφεύγει από την επιρροή του Βερόκιο. Ο πίνακας είναι πολύ μικρών διαστάσεων. Μόλις 38 Χ 37 εκ. Είναι δουλεμένος πάνω σε ξύλο με τέμπερα και λάδι. Χαρακτηριστικό του έργου είναι πως τα μαλλιά της κοπέλας, δεν πλαισιώνουν μόνο το κεφάλι της αλλά καλύπτει και μέρος του φόντου, όπως και το ότι μπαίνουν τα μαλλιά της στο φόντο. Δεν έχει σαφή περιγράμματα!
Ο Ντα Βίντσι είχε εξίσου πάθος με την συγγραφή. Έγραφε σχεδόν ασταμάτητα. Κρατούσε σημειώσεις και πάνω στα σκίτσα του. Από εκεί μαθαίνουμε ότι τα πρώτα χρόνια του στη Φλωρεντία ζωγράφιζε μικρούς πίνακες με την Θεοτόκο. Και ένα αξιοπερίεργο γενικότερα για τις σημειώσεις του!! Για να διατηρηθούν με πλήρη μυστικότητα όλες οι σημειώσεις του, γιατί ίσως να φοβόταν μη θεωρηθούν αιρετικές, τις έγραφε από τα δεξιά προς τα αριστερά - "κατοπτρική γραφή", όπου διαβάζεται μόνο μέσα από καθρέφτη, αναγραμματίζοντας επίσης και κάποιες λέξεις για να τις κρατήσει απόλυτα κρυφές. Ο Ντα Βίντσι ήταν αριστερόχειρας.
"Μην επιτρέψετε σε κανέναν άνθρωπο, ο οποίος δεν είναι ένας Μαθηματικός, να διαβάζει τα στοιχεία της έρευνας μου" , έγραφε.
Ο Ντα Βίντσι πίστευε ότι θα έπρεπε ο καλλιτέχνης να απεικονίζει τον ορατό κόσμο, όπως έκαναν και οι προγενέστεροι του καλλιτέχνες, αλλά μέσα από την εξερεύνηση αυτού του κόσμου να τον αποδώσει καλλιτεχνικά με περισσότερη ακρίβεια. Έγραφε σχετικά: "Ο ζωγράφος παλεύει και ανταγωνίζεται με τη φύση." και "Όλη η γνώση μας έχει τις ρίζες της στην αντίληψή μας."
 |
| δείγμα γραφής του (πατήστε κλικ στη φωτο) |
Αντί να ανατρέξει στις αυθεντίες για να λύσει ένα πρόβλημα του, αυτός προσπαθούσε να το λύσει μόνος του με έρευνα και πειράματα. Δυσκολευόταν να δεχθεί μια γνώση που δεν είχε ελέγξει την αλήθεια της και εμπιστευόταν τον εαυτό του σε αντίθεση με τον πολύ κόσμο που ακολουθεί τις αυθεντίες και υποτάσσει σε αυτούς την δική του πηγαία αλήθεια. Έλεγχε την προϋπάρχουσα γνώση για να προσθέσει έπειτα τη δική του εμπειρία από την έρευνα.
1476 Ο Λεονάρντο, 24 ετών δικάζεται μαζί με άλλους με την κατηγορία του “σοδομισμού”. Η τιμωρία που προβλέπεται είναι ο θάνατος στην πυρά. Η καταγγελία ήταν: Ασέλγεια σε βάρος 17χρ. εκδιδόμενου. Ήταν όμως ανώνυμη και κανένας μάρτυρας δεν εμφανίζεται στο δικαστήριο. Τότε συνήθιζαν να έχουν ειδικούς κάδους στην πόλη όπου οι πολίτες έριχναν σημειώματα και κάρφωναν τις αμαρτίες των συμπολιτών τους και τους έβαζαν σε μπελάδες. Ο Λεονάρντο θα μείνει 2 μήνες στη φυλακή μέχρι να αποσύρουν τις κατηγορίες. Για να σωθούν λέγεται ότι βοήθησε η υψηλή κοινωνική θέση ενός από τους συγκατηγορουμένους του. Εμπειρία που τον σημάδεψε στη ζωή του. Ο Φρόιντ πίστευε γιαυτόν ότι ο Λεονάρντο ήταν μεν ομοφυλόφιλος, αλλά δεν είχε καθόλου σεξουαλική ζωή.
 |
| Δείγμα γραφής του Ντα Βίντσι (κατοπτρική γραφή) |
1478-1482 ΦΛΩΡΕΝΤΊΑ
Οι πρώτοι πίνακες του Ντα Βίντσι δείχνουν πως δεχόταν αρχικά μικρές παραγγελίες. Πώς θα μπορούσε να ξεχωρίσει για κάτι καλύτερο. Την ίδια περίοδο που ο Λεονάρντο ξεκινούσε την σταδιοδρομία του, υπήρχαν ζωγράφοι στο αποκορύφωμα της καριέρας τους όπως ο Μποτιτσέλι, ο Βερόκιο, ο Πολαγιουόλο, ο Γκιρλαντάγιο (δάσκαλος του Μικελάντζελο); Ο ανταγωνισμός ήταν τρομερός! Θα μπορούσε το ταλέντο του Λεονάρντο να τον κάνει να ξεχωρίσει; Όχι. Όπως πάντα, χρειάζονται και οι ανάλογες διασυνδέσεις με τις εξουσίες. Ρόλο κλειδί στο να δεχτεί ο Λεονάρντο τις πρώτες μεγάλες παραγγελίες, θα διαδραμάτιζε ο πατέρας του ο οποίος σαν συμβολαιογράφος είχε επαφή με την Γερουσία της πόλης. Μια μεγάλη παραγγελία ήταν να ζωγραφίσει ένα ρετάμπλ για ένα παρεκκλήσι. Πήρε ένα πολύ μεγάλο ποσό για προκαταβολή (25 χρυσά δουκάτα) αλλά δεν ολοκλήρωσε τη δουλειά του.
 |
| Αγιος Ιερώνυμος, λάδι σε ξύλο, 103 Χ 75 |
Το 1480, του ανατίθεται άλλο ρέταμπλ. Αυτή τη φορά θα ζωγράφιζε τον Αγ. Ιερώνυμο. Και αυτό το έργο του έμεινε μισό. Παρόλα αυτά, φαίνονται οι προθέσεις του. Η στάση του Αγίου είναι γονατιστή και η έκφραση του προσώπου του μαρτυρά τα πιστεύω της εποχής για τη φυσιολογία του που μελετούσε ο Λεονάρντο. Το ενδιαφέρον του Ντα Βίντσι για την ανατομία του ανθρώπου αρχίζει να φαίνεται από το πώς επεξεργάζεται τους μυς και τους τένοντες της μορφής.
Ο Λεονάρντο μετά από καιρό θα αρχίσει να μελετά την ανατομία του ανθρώπινου σώματος για να αποδώσει όσο το δυνατόν πιο πιστά τα έργα του. Ύστερα από λίγο συνέταξε μια εικονογραφημένη διατριβή στην ανατομία. Άρχισε να επισκέπτεται νοσοκομεία και ιατρικές σχολές και πραγματοποίησε νεκροτομές σε 30 πτώματα.
 |
| «Η προσκύνηση των μάγων» λάδι σε ξύλο, 243 Χ 246 |
Παράλληλα με τον Αγ. Ιερώνυμο, το 1481 του αναθέτουν ένα πίνακα με θέμα «Η προσκύνηση των μάγων» για την Αγία Τράπεζα της εκκλησίας του Σαν Ντονάτο. Αυτή η παραγγελία ίσως ήταν ο λόγος που εγκατέλειψε τον Άγιο Ιερώνυμο. Η προσκύνηση διακρίνεται για την ποικιλία των χειρονομιών των μορφών. Όμως και αυτό το έργο του θα μείνει ημιτελής πιθανόν λόγω της μετακόμισης του ντα Βίντσι στο Μιλάνο το 1482.
ΜΙΛΑΝΟ
 |
| Σχέδιο του Ντα Βίντσι με κανόνια σαν πολυβόλα |
Στο Μιλάνο που ήταν τότε μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της Ευρώπης, ο Λεονάρντο, που είναι πια περίπου 30 χρονών, θα εξασφαλίσει μεγαλύτερες παραγγελίες. Από τα πρώτα έργα που υπέβαλε για προσφορά, ήταν και μια πρόταση για ένα μεγάλο άγαλμα του Φραντσέσκο Σφόρτσα πάνω σε άλογο, παραγγελία του γιού του Λουδοβίκου του Μαύρου. Ο Ντα Βίντσι αναφέρει στην μεγάλου μεγέθους αίτηση- επιστολή του ότι, σκοπός του έργου ήταν να ενισχύσει τη φήμη του ηγεμόνα του Μιλάνου. Επίσης, τονίζει τις δεξιότητες του ως μηχανικός του στρατού!! Είναι μια επιστολή που δείχνει την τεράστια ανάγκη του Λεονάρντο να πάει κάτω από μια ομπρέλα ενός ισχυρού, ενός προστάτη. Το αντάλλαγμα για αυτή την προστασία ήταν να βάλει όλο το μυαλό του στην υπηρεσία του, με όποιον τρόπο.
Αν απευθυνόταν σαν καλλιτέχνης, δεν πίστευε ότι θα ήταν χρήσιμος απέναντι σε έναν επιθετικό ηγεμόνα. Γι αυτό και του απευθύνθηκε κυρίως σαν πολυπράγμων άνθρωπος για κάθε ανάγκη του ηγεμόνα. Ακόμα και για να σχεδιάζει πολεμικές μηχανές που θα σκότωναν ανθρώπους. Σημαντική έλλειψη ευαισθησίας εκ μέρους του και δεν τον τιμά καθόλου σαν καλλιτέχνη. Πολύ πιθανόν η βαθύτερη ανάγκη της ψυχής του να ήταν η δύναμη που του έλειπε να υποστηρίξει αυτήν την εσωτερικότητα και την πρόδιδε για να σταθεί όρθιος. Ήταν απόρροια της σχέσης του με τον αδιάφορο προς αυτόν πατέρα του. Ζητούσε κάποιον δυνατό που θα αντικαθιστούσε τον πατέρα του. Τώρα, με αυτόν τον ηγεμόνα, ο Λεονάρντο θα είχε μιαν ευκαιρία να κερδίσει το ενδιαφέρον ενός άλλου δυνατού στην θέση του πατέρα του..
Για χρόνια όμως, αυτή η επιστολή προς τον ηγεμόνα θα πέσει στο κενό.
Σε ένα κομμάτι της επιστολής του έγραφε «Μπορώ να κατασκευάσω οπλισμένα οχήματα, ασφαλή και απρόσβλητα, τα οποία θα μπορούν να εισέρχονται στους πυκνούς εχθρικούς σχηματισμούς μόνο με την δύναμη των πυροβόλων τους και καμία ομάδα στρατιωτών δεν θα είναι τόσο ικανή που να μην μπορούν να την διασπάσουν. Και εκτός από αυτό, το πεζικό θα μπορεί να το ακολουθεί αρκετά αλώβητο και χωρίς να συναντά καμία αντίσταση”.
 |
| «Η Παναγία των Βράχων» λάδι σε ξύλο, 199 Χ 122 |
Η πρώτη παραγγελία ήρθε από την αδελφότητα των φραγκισκανών μοναχών. Του ανατέθηκε ένα ρέταμπλ - σε συνεργασία με τους Μιλανέζους ζωγράφους de Predis - ένα σημαντικό έργο αφιερωμένο στη γιορτή της Άμωμης Σύλληψης. Το έργο αυτό ήταν «Η Παναγία των Βράχων» που ολοκληρώθηκε σε δύο εκδοχές από τον Ντα Βίντσι. Στην ουσία ήταν ένας μεγάλος πίνακας που έκρυβε την κυρίως λατρευτική εικόνα της εκκλησίας, εκτός από την μέρα της γιορτής, στις 8 Δεκεμβρίου, όπου ένας μηχανισμός μετακινούσε τον πίνακα του Λεονάρντο και αποκάλυπτε ένα ξύλινο άγαλμα της Παναγίας με το βρέφος Ιησού.
«Η Παναγία των Βράχων» καθιέρωσε τον Ντα Βίντσι σαν ζωγράφο στο Μιλάνο. Στο έργο αυτό απεικονίζεται η Παναγία που ακουμπά με τρυφερότητα, προστατευτικά τον μικρό Ιωάννη τον Βαπτιστή, τον μικρό Χριστό που ευλογεί και έναν άγγελο που κοιτά με ηρεμία τον θεατή και με το χέρι του δείχνει τον μικρό Ιωάννη (στην μία εκδοχή). Στην σύνθεση δεσπόζουν οι απόκρημνοι βράχοι. Αφιλόξενο τοπίο.
Πληροφορίες για άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες του Ντα Βίντσι τη δεκαετία του 1480 δεν έχουμε. Γνωρίζουμε όμως πως σχεδίαζε μηχανές για τον στρατό, όπλα και βαριά οχήματα οχυρώσεις, άρματα με τεράστια δρεπάνια που «θέριζαν» τους εχθρούς κτλ. Σε αυτά τα σχέδια του έγραφε πως αυτά τα όπλα θα έβλαπταν τον εχθρό εξίσου με τον κάτοχο τους. Παράλληλα έκανε αρχιτεκτονικά σχέδια για διάφορες εκκλησίες.
Το Άρμα είναι ένα από τα πιο γνωστά σχέδια του (1485). Σαν σχήμα μοιάζει με τα στρατιωτικά τανκς! Η βάση του σχεδιάστηκε έτσι ώστε να μπορεί να υποστηρίξει πολλά μικρά και ελαφριά κανόνια, που είχαν δυνατότητα ρίψης 360 μοιρών!! Στο κάτω μέρος του Άρματος είχε σχεδιάσει μηχανισμούς με ρόδες, όπως σε ένα σύγχρονο τανκ, που του έδιναν κίνηση. Πάνω από την βάση υπήρχε ένα κωνικό ξύλινο περίβλημα που προστάτευε το πλήρωμα του Άρματος. Ψηλά βρίσκονταν ένα σημείο από όπου το πλήρωμα θα παρατηρούσε όλο το πεδίο της μάχης και θα αποφάσιζε πού θα κινηθεί. Το βάρος του άρματος πολύ μεγάλο και για να κινηθεί χρειαζόταν ισχυρή δύναμη.
Ο Λεονάρντο σχεδίασε έναν μηχανισμό που μπορούσε να κινηθεί από άλογα που θα βρίσκονταν και αυτά μέσα στο Άρμα. Όλο αυτό ήταν ακατανόητο τεχνικά για την εποχή, και το πιο πιθανό είναι πως δεν φτιάχτηκε ποτέ. Σκοπός του Άρματος ήταν να σοκάρει, να εκφοβίσει τον εχθρό αλλά και να τον καταδιώξει.
Στα σχέδια του Λεονάρντο φαίνεται μια φαντασία που οργίαζε!! Όλες οι μελέτες του ξεπερνούσαν κατά πολύ τις τεχνικές δυνατότητες της εποχής του.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1480, ο ντα Βίντσι καταπιανόταν με όλα τα επιστημονικά πεδία. Εκτός από τα σχέδια του για τον στρατό, μελετούσε την αεροδυναμική παρατηρώντας σχολαστικά το πέταγμα των πουλιών και των εντόμων. Αποτέλεσμα ήταν να σχεδιάζει ιπτάμενες μηχανές! Γενικότερα μελετούσε με επιμέλεια την φύση. Έψαχνε τους νόμους ανάπτυξης των δέντρων, την αρμονία των ήχων, τους νόμους των κυμάτων. Ακόμη ήταν από τους πρώτους που μελετούσε την ανάπτυξη του εμβρύου μέσα στη μήτρα!! Επίσης σχεδίασε μιαν πόλη όπου θα ήταν η ιδανική. Θα είχε λεωφόρους, σιντριβάνια, πλατείες, κανάλια υδρεύσεως, στοές και οχυρά. Εδώ να αναφέρω, με αφορμή τις στοές που ανέφερα ότι, λέγεται με βεβαιότητα ότι άνηκε στου Ιλουμινάτι.
Ο Ντα Βίντσι ανακάλυψε επίσης το ελικόπτερο, τα πτυσσόμενα έπιπλα, τη στολή κατάδυσης, έψαχνε τεχνικές λύσεις για τις θεατρικές παραστάσεις, σχεδίαζε διώρυγες, επινόησε τεράστιες αλυσίδες όπου θα προστάτευαν τα λιμάνια από τα εχθρικά πλοία, ανακάλυψε τις αυτόματες κυκλικές πόρτες, τα αυτόματα πολεμικά όπλα, τα πρώτα είδη αεροπλάνων, σχεδίασε την πρώτη στολή για αστροναύτες (πραγματικά και αν ήταν προχωρημένη σκέψη!!!!). Κάποιοι επιστήμονες είναι πεπεισμένοι ότι ήταν αυτός που είχε ανακαλύψει και το τηλεσκόπιο και όχι ο Γαλιλαίος. Πάντως, μέσα σε αυτά τα τόσο μεγάλα και σπουδαία, ανακάλυψε ένα μικρότερο αλλά το πιο βασικό εργαλείο για ένα σπίτι: Το ψαλίδι!!!
 |
| Αριστερά ο Λεονάρντο. Δεξιά ο άνθρωπος του Βιρτούβιου |
Το 1489 συγγράφει το βιβλίο «Περί της ανθρώπινης μορφής». Και αυτό δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Παράλληλα μελετούσε την ανθρώπινη ανατομία. Σύγκρινε τις «θεωρίες» του με τη μοναδική σωζόμενη θεωρία που υπήρχε τότε, τον Άνθρωπο του Βιτρούβιου, έργο του ρωμαίου αρχιτέκτονα και μηχανικού του Μάρκο Πολλίωνα Βιρτούβιο που έζησε τον 10 αιώνα π.Χ.«Ο άνθρωπος του Βιρτούβιου» ή αλλιώς «Το ανθρώπινο σώμα», όπως ονόμασε ο Ντα Βίντσι την μελέτη του, ήταν ένα σχεδίου βασισμένο στον Βιρτούριο. Ο Λεονάρντο το συνόδευε με σημειώσεις του.
 |
| «Ο άνθρωπος του Βιρτούβιου» |
Το σχέδιο (1490) απεικόνιζε έναν άνθρωπο σε 2 θέσεις που η μια κάλυπτε την άλλη. Μόνο τα πόδια και τα χέρια αλλάζουν θέση και μοιάζουν να εγγράφουν ένα κύκλο και ένα τετράγωνο. Το σχέδιο αλλά και οι σημειώσεις του ονομάζονται «Ο Κανόνας των Αναλογιών του ανθρώπινου σώματος». Πχ. είχε βρει ότι το ύψος του ανθρώπου είναι 24 παλάμες, ένα πόδι έχει ύψος 4 παλάμες, μια παλάμη έχει ύψος τεσσάρων δακτύλων, το μήκος των χεριών του άντρα είναι ίσιο με το ύψος του, το μέγιστο ύψος των ώμων είναι το ¼ του ύψους του άντρα, η απόσταση από την γραμμή των μαλλιών ως τα φρύδια είναι το 1/3 του συνολικού μήκους του προσώπου.. κτλ.
 |
| Μελέτη του Ντα Βίντσι για το ανθρώπινο σώμα |
 |
| Μελέτη του Ντα Βίντσι για το αναπαραγωνικό όργανο της γυναίκας |
Την εποχή του Ντα Βίντσι τώρα, η γνώση των ανθρώπινων αναλογιών ήταν δεδομένη. Ο Λεονάρντο ήταν ο μόνος που δεν κατάπιε μασημένη τροφή αλλά επιχείρησε ο ίδιος τόσο λεπτομερείς μελέτες. Επίσης μελετούσε το ανθρώπινο κρανίο και τις κοιλότητες του εγκεφάλου. Έγραψε πως ο εγκέφαλος αποτελείται από 3 μέρη: Το 1ο προσλαμβάνει τα ερεθίσματα, το 2ο τα επεξεργάζεται και το 3ο τα αποθηκεύει.
 |
Αναλογίες προσώπου απο Λεονάρντο
Και μια μικρή παρένθεση για περισσότερες πληροφορίες για το ποιος ήταν ο Βιρτούβιος που τόσο είχε ερευνήσει ο Ντα Βίντσι. Ο Βιρτούβιος είχε γράψει την πραγματεία για την Αρχιτεκτονική την επονομαζόμενη σήμερα «Δέκα βιβλία Αρχιτεκτονικής»- όπου εμπεριείχε θεωρίες του Πλάτωνα και του Πυθαγόρα, τοπογραφικές μεθόδους του Ερατοσθένη, την υδροστατική του Αρχιμήδη, τους υδροτροχούς κτλ. Είχε γράψει επίσης πραγματείες για τα μαθηματικά, τη μουσική, την πολεοδομία, την αστρονομία και πόσα άλλα! Είχε ελληνική παιδεία και είχε μελετήσει ιδιαίτερα έργα του Ερμογένη που είχε ζήσει τον 3ο αιώνα π.Χ. Στην εποχή του δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστός. Όταν είχε ξεσπάσει ο ρωμαϊκός εμφύλιος, εργάστηκε ως υπεύθυνος για τις πολεμικές μηχανές κάτω από τις διαταγές του Ιούλιου Καίσαρα. Συνέχισε από την ίδια θέση και για τον επόμενο Καίσαρα, μέχρι το 33 π.Χ. Έπειτα, δούλεψε σαν μηχανικός και αρχιτέκτονας για την δημιουργία του δικτύου ύδρευσης, όπου εισήγαγε καινοτομίες! Πάντως, το βιβλίο του «Δέκα βιβλία Αρχιτεκτονικής» επηρέασε ακόμα και μέχρι την Αναγέννηση! Μάλιστα, είχαν γίνει 50 αντίγραφα!! Και όλα με το χέρι τότε!! Επίσης είχε μεταφραστεί από τότε στα γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά.
|
 |
| "Η συνουσία" (1493) |
Στις μελέτες του για την λειτουργία των εσωτερικών οργάνων του ανθρώπου διασώζεται ένα σχέδιο του που αναπαριστά τη συνουσία ενός άνδρα με μια γυναίκα. "Η συνουσία" (1493).
"Παρουσιάζω στους άντρες την πηγή του πρώτου, ίσως και του δεύτερου λόγου της ύπαρξης τους", σχολίαζε ο ίδιος από πάνω. Το σκίτσο αναπαριστά τη λειτουργία της αναπαραγωγής, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής του: Το σπέρμα πηγάζει από τον εγκέφαλο, ενώ οι γαλακτοφόροι αδένες της γυναίκας βρίσκονται σε άμεση σύνδεση με τη μήτρα της. Το αντρικό μόριο απεικονίζεται με δυο διόδους. Η μία για το σπέρμα και η άλλη για την πνευματική ουσία που προερχόταν από τον εγκέφαλο του. Δηλ το σπέρμα ήταν ξέχωρο από την πνευματική διάσταση του ανθρώπου.
Ο Λεονάρντο μελετώντας τη λειτουργία των ουσιών του ανθρώπινου σώματος, πίστευε πως τα δάκρυα σαν ουσία προέρχονταν κατευθείαν από την καρδιά, που είναι και το κέντρο όλων των συναισθημάτων. Οι ερμηνείες για τα ανθρώπινα συναισθήματα συνδέονταν με συγκεκριμένα όργανα του σώματος.
Την περίοδο 1487-1490 πραγματοποιήθηκε η επιθυμία του και έγινε επιτέλους μέλος της αυλής του ηγεμόνα Λουδοβίκου Σφόρτσα. Δούλευε σαν μηχανικός αλλά καθιερώθηκε και ως προσωπογράφος. Χαρακτηριστικό έργο του το πορτρέτο της Cecillia Gallerani, ή αλλιώς «Η κυρία με την ερμίνα». Το πρόσωπο που απεικονίζεται ήταν η ερωμένη του ΛουδοβίκουΣφόρτσα και η ερμίνα ήταν σύμβολο αρετής μια που πίστευαν ότι είναι ιδιαίτερα καθαρό ζώο! Τώρα, πώς συνδυάζονται αρετή και ερωμένη μαζί; Συνδυάζεται μια και από το 1480, θεωρούσαν τον Λουδοβίκο συμβολικά σαν ερμίνα!! Έτσι στο έργο βλέπουμε την γυναίκα να χαϊδεύει συμβολικά τον ηγεμόνα. Πάντως το έργο έχει τη δική του δυναμική που έχει να κάνει με την κίνηση του κορμού της από τα αριστερά ενώ όλο της το πρόσωπο είναι στραμμένο δεξιά.
Κατά παραγγελία του Λουδοβίκου Σφόρτσα ανέλαβε και το έργο «Ο Μυστικός Δείπνος» στο μοναστήρι της Σάντα Μαρία ντε λε Γκράτσιε. Ο Ντα Βίντσι είχε πια δικό του εργαστήριο με βοηθούς. Η φήμη του είχε απογειωθεί. Ήταν ο πιο σπουδαίος καλλιτέχνης της Αυλής και δεχόταν πάρα πολλές παραγγελίες που όμως τα περισσότερα τα άφηνε ημιτελή και οι πελάτες του ήταν εξαγριωμένοι, αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν και τίποτα γι αυτό.
 |
| προσχέδιο του "Μυστικού Δείπνου" |
Ο Ντα Βίντσι πίστευε πως, αν ερευνούσε με επιστημονικό τρόπο για την τέχνη, τότε αυτή θα εξευγενιζόταν, θα γινόταν αξιοσέβαστη και δεν θα ήταν απλά μια χειρονακτική εργασία. Πιθανόν είναι οι πελάτες του να τον αντιμετώπιζαν σαν έναν απλά δεξιοτέχνη χειρώνακτα. Η αντίδραση του σε αυτό ήταν να τα αφήνει μισά ή να μην τους τα παρέδιδε αν αυτός ο ίδιος δεν ήταν ικανοποιημένος. Δεν ήταν προμηθευτής. Ήταν ελεύθερος καλλιτέχνης και έτσι ήθελε να τον βλέπουν.
Αλήθεια, ξέρουμε πόσα έργα έχει ζωγραφίσει; Ούτε καν 20!!! Κάποια από αυτά είναι δουλεμένα μαζί με άλλους. Με σιγουριά ξέρουμε πως είχε ζωγραφίσει 6 μόνον έργα!!!!! Δεν είναι αξιοπερίεργο αυτό για έναν ζωγράφο με αυτή την φήμη του ανά τους αιώνες; Επίσης γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πάνω από 13.000 σελίδες με χειρόγραφα του και σκίτσα του με διάφορες μελέτες του που ήδη αναφέραμε.
«Ο Μυστικός Δείπνος». Μοναστήρι της Σάντα Μαρία ντε λε Γκράτσιε. Ζωγραφίστηκε με τέμπερα πάνω σε ασβεστοκωνίαμα από το 1495 μέχρι το 1497. Έργο με απίθανη απόδοση του ορατού σε όλους μας κόσμου, με όλες του τις λεπτομέρειες! Εκπληκτική η ψευδαίσθηση της πραγματικότητας! Ο χώρος μοιάζει σαν θεατρική σκηνή. Οι προοπτικές του θέματος είναι τέτοιες που ο θεατής κεντράρει το βλέμμα του στο κεντρικό πρόσωπο του Ιησού. Η παράδοση στην απόδοση του θέματος ήθελε όλα τα πρόσωπα να είναι ήρεμα και τον Ιούδα να ξεχωρίζει με κάποιον τρόπο και να είναι σχεδόν πάντα πίσω από το τραπέζι και όλοι τους να έχουν φωτοστέφανα. Στο έργο του Λεονάρντο υπάρχει μια διαφορετική εκδοχή. Όπως είχε κάνει και ο Τζιότο παλιότερα, ο Λεονάρντο ανέτρεξε στα κείμενα της Γραφής. Στον δικό του «Μυστικό Δείπνο» παρουσιάζει τη στιγμή που ο Χριστός ανακοινώνει στους μαθητές του ότι «Σήμερον εις εξ ημών θέλει με παραδώσει». Η σκηνή αμέσως αποκτά κίνηση, χειρονομίες, πρόσωπα που εκφράζονται το καθένα διαφορετικά, νεύματα, δραματικότητα. Κάποιοι Απόστολοι τρομάζουν και γέρνουν πίσω, άλλοι βεβαιώνουν την αθωότητα τους και άλλοι κοιτάζουν αποσβολωμένοι. Οι 12 Απόστολοι σχηματίζουν 4 ομάδες. Υπάρχει τάξη αντί για χάος και απόλυτη αρμονία. Ξέρουμε από σύγχρονο του Λεονάρντο πως ο Ντα Βίντσι ανεβασμένος στη σκαλωσιά, κοιτούσε τον «Μυστικό Δείπνο» με τα χέρια του σταυρωμένα, ακόμα και για μέρες ολόκληρες. Έβαζε μια πινελιά και συνέχιζε πάλι να το κοιτάει με τις ώρες. Επίσης ξέρουμε πως για πολύ καιρό τριγύριζε στους δρόμους στο Μιλάνο ψάχνοντας εκφραστικά πρόσωπα που να τα χρησιμοποιήσει για μοντέλα του στη σκηνή. Η προετοιμασία του με σκίτσα και προσχέδια ήταν ιδιαίτερη. Να προσθέσω μόνο μια παρατήρηση από τους ειδικούς της ερμηνείας της εικόνας: Ότι αν και τα πρόσωπα του πίνακα είναι 13, στο τραπέζι υπάρχουν 12 ολόκληρα ψωμιά και 12 ποτήρια. Τα ψωμιά δεν θα έπρεπε να είναι ολόκληρα αφού έχει μοιραστεί ο άρτος σε όλους!! Επίσης λείπει το Δισκοπότηρο με τον οίνο. Οι ερμηνείες διάφορες χωρίς όμως ιδιαίτερη αξία. Το σούσουρο για τις διάφορες ερμηνείες και συμβολισμούς περισσότερο βολεύει αυτούς που κερδίζουν οικονομικά από αυτό, παρά όλους εμάς. Με το σούσουρο, εμείς μπερδευόμαστε και αυτοί γίνονται πλούσιοι ανεβάζοντας τις τιμές των έργων που κατέχουν οι ιδιώτες. Έτσι διατηρούνται στην επιφάνεια κάποια ονόματα και κάποια άλλα μένουν στην αφάνεια χωρίς αυτό να έχει πάντα σχέση με την αξία του έργου τους.
Χειμώνας του 1499. Η πολιτική κατάσταση έχει αλλάξει τρομερά! Μετά την ήττα του προστάτη του Λουδοβίκο Σφόρτσα από τα γαλλικά στρατεύματα, ο Λεονάρντο εγκαταλείπει το Μιλάνο. Για κάποιο καιρό πηγαίνει στη Βενετία προσδοκώντας να βρει νέους προστάτες (όπως την Ισαβέλλα ντ’ Έστε). Το 1500 επιστρέφει στη Φλωρεντία και βρίσκει νέους πελάτες. Ιούνιο του 1502 διορίζεται «στρατιωτικός αρχιτέκτονας και μηχανικός» από τον Καίσαρα Βοργία. Για ένα περίπου χρόνο θα ταξιδέψει μαζί του στην κεντρική και άνω Ιταλία, σχεδιάζοντας οχυρωματικά έργα αλλά και χάρτες για τις εκστρατείες του Καίσαρα.
 |
| «Η Παναγία και το Θείο βρέφος με την Αγία Άννα» |
Εντωμεταξύ, από το 1502 που ξεκινάει ως προσχέδιο, μέχρι το 1516, θα ασχοληθεί και με το έργο του «Η Παναγία και το Θείο βρέφος με την Αγία Άννα». Σε αυτό το έργο μοιάζει σαν να κάθεται η Παναγία στα πόδια της μάνας της ή σαν να ενσωματώνεται με την Αγ. Άννα. Οι ηλικίες των δυο γυναικών μοιάζουν ίδιες. Μαζί με τον Χριστό, μοιάζουν σαν μιαν άλλου τύπου Αγία Τριάδα! Ο μικρός Χριστός είναι παράκεντρα τοποθετημένος κρατώντας ένα αρνάκι. Το φόντο πίσω μοιάζει άυλο, μυθικό και καταλαμβάνει το 1/3 του πίνακα.
Στην Φλωρεντία ξεκινά το πιο διάσημο έργο του, την «Μόνα Λίζα».
Ήταν παραγγελία του συζύγου της Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο. Η Λίζα ήταν μέλος της οικογένειας Γκεραρντίνι από τη Φλωρεντία και σύζυγος του εύπορου έμπορου μεταξιού Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο. Ο πίνακας ήταν παραγγελία για το καινούριο τους σπίτι και για να γιορτάσουν τη γέννηση του δεύτερου γιου τους. Ο Λεονάρντο δεν παρέδωσε ποτέ το έργο στον παραγγελιοδότη του, μάλλον λόγω ενός άλλου έργου που του ανατέθηκε, της τοιχογραφίας της Μάχης του Ανγκιάρι, έργο που επίσης όμως αφέθηκε ημιτελές. Στην Φλωρεντία μεσουρανούσε ο 23 χρ. μικρότερος του Μιχαήλ Άγγελος και ο Ραφαήλ. Εκείνη την περίοδο ο Πάπας ανέθεσε στον Μικελάντζελο και τον Ντα Βίντσι την αίθουσα συνεδριάσεων του Παλάτσο Βέκιο (παλιό παλάτι) (βλέπε σχετικά στην βιογραφία του Μιχαήλ Αγγελου στον παρακάτω σύνδεσμο για αυτή την καλλιτεχνική σύγκρουση των δυο γιγάντων!http://texni-zoi.blogspot.com/2013/04/michelangelo.html?spref=fb).
 |
| «Μόνα Λίζα» ή Τζιοκόντα. Ελαιογραφία σε ξύλο απο λεύκη |
Η «Μόνα Λίζα» ή αλλιώς Τζιοκόντα. Ελαιογραφία σε ξύλο απο λεύκη. Ολοκληρώθηκε το 1519. Οι διαστάσεις του 77 εκ. × 53 εκ.. Απεικονίζει μία γυναίκα καθιστή, τη Λίζα ντελ Τζιοκόντο. Χαρακτηριστική η ,κατά πολλούς, αινιγματική έκφραση του προσώπου της. O Φρόυντ πίστευε πως το μειδίαμα της Μόνα Λίζα ήταν «αποτέλεσμα ανάκλησης ανάμνησης της μητέρας του Λεονάρντο». Υπάρχουν διάφορες εικασίες και για το ποιο ήταν πραγματικά το μοντέλο, αν είχε στην πραγματικότητα φρύδια αλλά και για το μειδίασα της. Αυτό που ακούγεται ελάχιστα και το θεωρώ και πιο σωστό είναι ότι το χαμόγελο της Τζιοκόντα μοιάζει με το προηγούμενο έργο που αναφέραμε με την Παναγία και την Αγία Άννα ή ακόμα και με το πορτρέτο της Ginevra di Benci που αναφέραμε στην αρχή. Για να το προσέξουμε και να τα συγκρίνουμε!! Εκείνη την εποχή πίστευαν πώς η γυναικεία γοητεία έγκειται στην ομορφιά ενός σεμνού και ευτυχισμένου χαμόγελου, τέτοιο που θα δήλωνε την αρετή της γυναίκας. Η Λίζα είχε κάθε λόγο να είναι ευτυχισμένη. Είχε κάνει ένα πολύ επιτυχημένο γάμο από κάθε πλευρά. Ο άντρας της ήταν πολύ καλής κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης αλλά ήταν και άνθρωπος αφοσιωμένος σε αυτή. Και συν τοις άλλοις, η Λίζα είχε αποκτήσει και έναν γιο!
Τι το εξαιρετικό λοιπόν έχει η «Μόνα Λίζα»; Ο καθένας μας θα βρει και από κάτι. Σίγουρα έχει ζωγραφική ποιότητα με φοβερές λεπτομέρειες και πλαστικότητα. Έχει την αίσθηση της κίνησης και τέτοια ζωντάνια που μοιάζει σαν να έχει δική της γνώμη. Κάθε φορά που την κοιτάμε μας μεταδίδει και άλλα συναισθήματα. Είμαι σίγουρη πως σε αυτό βοηθάει το ότι δεν έχει φρύδια που θα μας έδιναν μια σταθερή για τα συναισθήματα της. Στην ζωγραφική επιφάνεια, η Λίζα είναι πιο κοντά στο πρώτο πλάνο από ότι συνηθιζόταν τότε. Αυτό από μόνο του δίνει μια επιβλητικότητα στη μορφή. Το τοπίο ξανά ατμοσφαιρικό, αφιλόξενο και φανταστικό. Η Λίζα μοιάζει σαν να είναι σε ένα μπαλκόνι που από κάτω της έχει το χάος, το έρεβος, τον γκρεμό. Ο Ραφαήλ που ήταν τακτικός επισκέπτης στο εργαστήριο του Λεονάρντο είχε επηρεαστεί ιδιαίτερα από αυτό το πορτρέτο για τις δικές του προσωπογραφίες. Ο Λεονάρντο είχε ανακαλύψει από καιρό το sfumato. Αυτό σημαίνει: Απαλά χρώματα και ακαθόριστα περιγράμματα ώστε να σβήνει η μια φόρμα μέσα στην άλλη. Και τεχνικά γίνεται: απλώνοντας διαδοχικές στρώσεις από ημιδιαφανές βερνίκι και δημιουργώντας έτσι ένα ευρύ φάσμα από σκιάσεις.
Σύμφωνα με τον Μπαζάρι "...αφότου ασχολήθηκε επί 4 χρ. με το έργο, το άφησε ημιτελές...". Συνέχισε να ασχολείται με τη Μόνα Λίζα για 3 χρόνια αφότου εγκαταστάθηκε στη Γαλλία και την τελείωσε λίγο πριν πεθάνει το 1519.
 |
| Πολλοί ερευνητές αναρωτιούνται αν σε όλα τα παραπάνω έργα χρησιμοποιήθηκε το ίδιο μοντέλο |
Η ιστορία του έργου μετά τον θάνατο του Ντα Βίντσι: Μέσω του κληρονόμου του βοηθού και ίσως ερωμένου του Λεονάρντο, Σαλάι, ο βασιλιάς της Γαλλίας αγόρασε τον πίνακα. και τον έβαλε στο παλάτι της Fontainebleau, έως ότου δόθηκε στον Λουδοβίκο ΙΔ ο οποίος το μετέφερε στο παλάτι των Βερσαλλιών. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση, η «Μόνα Λίζα» μεταφέρθηκε στο Μουσείο του Λούβρου. Ο Ναπολέων τοποθέτησε το έργο στο δωμάτιό του στο παλάτι του. Ο πίνακας τελικά επεστράφη στο Μουσείο του Λούβρου. Εκεί ήταν απλά άλλος ένας ωραίος πίνακας μέσα στους πολλούς ωραίους πίνακες. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι η εδραίωση του έργου σαν κορυφαίο ξεκίνησε από τους λεγόμενους ρομαντικούς καλλιτέχνες του 19ου αιώνα και εδραιώθηκε ο μύθος του όταν το έκλεψαν το 1911. Προηγούμενα, τα έργα του Ραφαήλ και του Μικελάντζελο ήταν αυτά που καθήλωναν!
Το 1508 ο Ντα Βίντσι τελειώνει και την δεύτερη εκδοχή της «Παναγίας των Βράχων». Παράλληλα δούλευε ως αρχιτέκτονας και βοήθησε στην επέκταση του αρδευτικού. Τότε ζωγραφίζει ένα έργο που τελικά δεν έχει σωθεί: «Η Λήδα και ο κύκνος». Υπάρχουν όμως σχέδια του και γνωρίζουμε για αυτό το έργο αλλά και αντίγραφα από άλλους ζωγράφους.
 |
| Και οι δυο εκδοχές απο την "Παναγία των βράχων" |
 |
| "Η Λύδα και ο Κύκνος" προσχέδιο του Λεονάρντο |
 |
| Αντίγραφο απο άλλον καλλιτέχνη |
 |
| «Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής» |
Φθινόπωρο του 1513 ο Λεονάρντο θα πάει στην Ρώμη και στον νέο προστάτη του τον Τζουλιάνο των Μεδίκων που ήταν αδελφός του Πάπα Λέοντα ‘Ι. Εκεί θα αναλάβει μόνο το έργο της αποξήρανσης των ελών του Ποντίνι (νότια της Ρώμης) και θα κάνει κάποιους πειραματισμούς με καθρέπτες και άλλους με λάδια και βερνίκια. Αυτά του τα πειράματα θα εξελίξουν την τεχνική του σφουμάτο του Ντα Βίντσι και θα μας δώσουν το πιο χαρακτηριστικό του έργο αυτής της τεχνικής που είναι «Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής» (1513-1516). Έχει διαστάσεις μόλις 69 Χ 57 εκ. και είναι λάδι πάνω σε ξύλο. Η μορφή του Ιωάννη αναδύεται από το σχεδόν μαύρο φόντο και «μοιάζει σαν να έχει σμιλευτεί από το φως» δίνοντας στον πίνακα μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και ένα θρησκευτικό νόημα. Θα επανέλθει σε αυτό το θέμα. Αυτή τη φορά με έναν Άγιο Ιωάννη ολόσωμο και καθιστό που δείχνει με το χέρι του άνωθεν.
 |
| Ένα απο τα "κρυφά" σκίτσα του Ντα Βίντσι |
 |
| «Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής» ολόσωμο |
Τον Μάρτιο του 1516 χάνει και πάλι τον προστάτη του. Ο Τζουλιάνο των Μεδίκων πεθαίνει. Ο Ντα Βίντσι θα δεχθεί την πρόσκληση του βασιλιά της Γαλλίας, Φραγκίσκου Α΄ και ονομάζεται ζωγράφος της βασιλικής αυλής. Εκεί θα ασχοληθεί και πάλι με αρδευτικά και αρχιτεκτονικά θέματα αλλά και με επιστημονικά πειράματα. Εντωμεταξύ το ενδιαφέρον του για την ζωγραφική είχε σχεδόν εξαφανιστεί. Λέγεται ότι έπασχε από μερική παραλυσία. Τα σχέδια του βρίσκουμε τότε απεικονίζουν γάτες, άλογα και φανταστικούς δράκους.
 |
| Προσωπογραφία άγνωστης γυναίκας περίπου το 1490 |
23 Απρίλη του 1519 συντάσσει τη διαθήκη του. Πεθαίνει στις 2 Μαΐου στο Cloux της Γαλλίας. Λέγεται ότι την τελευταία του ώρα ήταν μαζί του ο βασιλιάς της Γαλλίας. Σύμφωνα με επιθυμία του Λεονάρντο, τάφηκε στην εκκλησία Sainte Florentine, στο Amboise. Ο τάφος του συλήθηκε την περίοδο των θρησκευτικών πολέμων αλλά έχει διατηρηθεί η επιγραφή της εκκλησίας, η οποία αναφέρει:
«Στην αυλή αυτής της εκκλησίας ετάφη ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ευγενής από το Μιλάνο, μηχανικός και αρχιτέκτονας του βασιλιά, ειδήμων της μηχανικής και κατά το παρελθόν επίσημος ζωγράφος του δούκα του Μιλάνου».
Ο Φραντσέσκο Μέλτσι κληρονομεί τα χειρόγραφα του και με κάποια από αυτά φτιάχνει έναν θεωρητικό και πρακτικό οδηγό για τους καλλιτέχνες, την «Πραγματεία της ζωγραφικής». Ο Σαλαϊνο (ή Σαλάι) κληρονομεί ένα κτήμα με αμπέλια και το μεγαλύτερο μέρος των έργων του Ντα Βίντσι. Ανάμεσα τους είναι η «Μόνα Λίζα» και ο «Ιωάννης ο Βαπτιστής». Αλλά ποιοι ήταν αυτοί οι δύο;
Όταν ο Ντα Βίντσι ήταν γύρω στα 40, παίρνει στην υπηρεσία του ένα νεαρό, τον Σαλαϊνο, που θα γινόταν βοηθός του, μαθητής του και πιθανόν και εραστής του. Από το βιογράφο του μαθαίνουμε ότι ήταν “ένας χαριτωμένος και πανέμορφος νεαρός με φίνες ξανθές μπούκλες στον οποίο ο Λεονάρντο έδειχνε ιδιαίτερη αδυναμία”. Ο Λεονάρντο τον χρησιμοποίησε σαν μοντέλο για πίνακες του, όπως ο “Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής” και ο “Βάκχος”. Το όνομα του Σαλαϊνο εμφανίζεται σβησμένο στην πίσω πλευρά μιας ερωτικής παραλλαγής του “Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή” που σχεδίασε ο Λεονάρντο προς το τέλος της ζωής του.
To 1506 o Λεονάρντο γνωρίζει το 16χρονο Φραντσέσκο Μέλτσι. Ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας με πανέμορφο πρόσωπο, λαμπερή επιδερμίδα, μακριά μαύρα μαλλιά. Ο 28χρονος Σαλαϊνο τον βλέπει σαν αντίζηλο. Οι σκηνές ζηλοτυπίας μεταξύ τους θα καταγραφούν στα ημερολόγια του Λεονάρντο. Συγκατοικούν και οι δύο με τον Λεονάρντο και τον ακολουθούν παντού. Όταν ο Φραγκίσκος Α’ παραχωρεί στον Ντα Βίντσι μια έπαυλη και μισθό 1000 τάλιρα, τα 400 τάλιρα τα δίνει στον Μέλτσι και στον Σαλαϊνο δίνει μισθό εκατό τάλιρα.
Αποφθέγματα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι
"Όπως και μια μέρα που την έζησες καλά σου χαρίζει την απόλαυση του ήρεμου ύπνου, έτσι και μια ζωή καλά χρησιμοποιημένη χαρίζει τον ήρεμο θάνατο."
"Είναι ευκολότερο να αντισταθείς στην αρχή, παρά στο τέλος."
"Υπάρχουν τριών ειδών άνθρωποι. Εκείνοι που βλέπουν, εκείνοι που βλέπουν όταν τους δείχνουν και εκείνοι που δεν βλέπουν."
"Ο τάφος θα πέσει επάνω σε αυτόν που τον σκάβει."
"Αυτός που θέλει να είναι πλούσιος σε μια μέρα, θα κρεμαστεί σε ένα χρόνο."
"Αυτός που προσβάλλει τους άλλους, δεν προστατεύει τον εαυτό του."
"Η σοφία είναι η κόρη της εμπειρίας."
"Αποφύγετε μελέτες των οποίων το αποτέλεσμα πεθαίνει με τον εργαζόμενο."
"Ο φόβος προκύπτει νωρίτερα από οτιδήποτε άλλο."
"Ακριβώς όπως το θάρρος θέτει σε κίνδυνο τη ζωή, ο φόβος την προστατεύει."
"Αυτός που περπατά ευθεία σπάνια πέφτει."
"Ευτυχισμένοι θα είναι αυτοί που δανείζουν τα αυτιά τους στα λόγια των νεκρών."
"Πριν καλά καλά προλάβει για γεννηθεί η Αρετή, η Ζήλεια έρχεται στον κόσμο για να της επιτεθεί. Πιο πιθανόν είναι να υπάρξει σώμα χωρίς σκιά, παρά η Αρετή χωρίς τη Ζήλεια".
ΜΑΡΙΑ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ
Σε όσους άρεσε η δημοσίευση μου, πατήστε το κουμπάκι "Μου αρέσει". Μπορείτε να την κοινοποιήσετε στο προφίλ σας. Επίσης μπορείτε να γίνετε και Μέλη στο μπλοκ έτσι ώστε κάθε νέα δημοσίευση να σας έρχεται άμεσα στο email σας!!
Ευχαριστώ θερμά που με τιμάτε για άλλη μια φορά!!
της Κωνσταντινούπολης, πρωτεύουσας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από τους Τούρκους το 1453, Κωνσταντινοπολίτες ζωγράφοι μεταναστεύουν στη βενετοκρατούμενη Κρήτη μεταλαμπαδεύοντας την ιερή τέχνη της αγιογραφίας.
της Κωνσταντινούπολης, πρωτεύουσας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από τους Τούρκους το 1453, Κωνσταντινοπολίτες ζωγράφοι μεταναστεύουν στη βενετοκρατούμενη Κρήτη μεταλαμπαδεύοντας την ιερή τέχνη της αγιογραφίας.
τέλη του 15ου αιώνα οι επαφές με τη Βενετία έφεραν επιρροές της Αναγεννησιακής ιταλικής ζωγραφικής στην Κρήτη, σε επίπεδο τεχνοτροπίας και θεματογραφίας, οι οποίες συγκεράστηκαν με την βυζαντινή παράδοση, διαμορφώνοντας ένα εντελώς ξεχωριστό ύφος κατά τον 16ο και 17ο μ.Χ. αιώνα, αυτό που ονομάζουμε Κρητική Σχολή Αγιογραφίας.
τέλη του 15ου αιώνα οι επαφές με τη Βενετία έφεραν επιρροές της Αναγεννησιακής ιταλικής ζωγραφικής στην Κρήτη, σε επίπεδο τεχνοτροπίας και θεματογραφίας, οι οποίες συγκεράστηκαν με την βυζαντινή παράδοση, διαμορφώνοντας ένα εντελώς ξεχωριστό ύφος κατά τον 16ο και 17ο μ.Χ. αιώνα, αυτό που ονομάζουμε Κρητική Σχολή Αγιογραφίας.
Από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Κρητικής Σχολής είναι οΜιχαήλ Δαμασκηνός. Γεννήθηκε γύρω στο 1535, μαθήτευσε στο Ηράκλειο και έζησε αρκετά χρόνια στη Βενετία. Ο Μιχαήλ Δαμασκηνός φαίνεται ότι εδραίωσε τους κανόνες της Κρητικής Σχολής. Στον ναό της Αγίας Αικατερίνης εκτίθενται 6 εικόνες του, που προέρχονται από την Μονή Βροντισίου στο Ζαρό.
Ο Μιχαήλ Άγγελος ήταν μεγάλος γλύπτης, ζωγράφος και αρχιτέκτονας, ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης της Ιταλίας στην Αναγέννηση. Γεννήθηκε το 1475 στο Καπρέζε της Φλωρεντίας. Στα 13 του χρόνια πήρε μαθήματα γλυπτικής στην Ακαδημία Τεχνών των Μεδίκων της Φλωρεντίας.
Το πρώιμο έργο που δημιούργησε ο Μιχαήλ Άγγελος κατά ένα μέρος στη Φλωρεντία και κατά ένα άλλο στη Ρώμη, αποτέλεσε το αποκορύφωμα της Αναγέννησης. Το 1501 έφτιαξε δύο σημαντικά έργα. Τον «Βάκχο» και την «Πιετά» (στον Άγιο Πέτρο), η οποία αναπαριστά την αποδοχή της θείας θέλησης. Στην «Πιέτα» φαίνεται η φυσικότητα στη στάση της Παναγίας και του νεκρού σώματος του Χριστού καθώς επίσης η βουβή θλίψη στην έκφραση του προσώπου της. Στο στήθος της Παναγίας μια ζώνη περνά διαγώνια με υπογραφή του καλλιτέχνη (το μοναδικό γλυπτό που έχει υπογράψει ο Μιχαήλ Άγγελος). Στις μορφές της Παναγίας και του Χριστού δεν υπάρχουν σημάδια πόνου και το σμίλευμα έχει μια αψεγάδιαστη ομορφιά και γυαλάδα που επιδεικνύει την απόλυτη τεχνική του επιδεξιότητα.
διακοσμήθηκε από μια σειρά ζωγράφους: Μποτιτσέλι, Σιντορέλλι, Περουτζίνο. Ο Μιχαήλ Άγγελος διακόσμησε ολόκληρη την οροφή του παρεκκλησιού με τοιχογραφίες το 1508. Μοίρασε το χώρο σε γεωμετρικά σχήματα, λαμβάνοντας υπόψη τη δομή και τους τοίχους του παρεκκλησιού: ιστόρησε τη Δημιουργία, το Προπατορικό Αμάρτημα, τις μορφές των Προφητών που εναλλάσσονται με τις Σίβυλλες. Ο Μιχαήλ Άγγελος πρωτοτυπεί παρουσιάζοντας τολμηρότατα γυμνά ανδρικά και γυναικεία σώματα, γεμάτα δυναμισμό, ζωντάνια, κίνηση και τέλειες αναλογίες.
Ένα άλλο μνημειώδες έργο του Μιχαήλ Άγγελου είναι ο «Μωυσής». Επιβλητικός και γιγαντιαίος ο πατριάρχης της Βίβλου, αυστηρός και δυναμικός. Από την ένταση στην οποία βρίσκεται διαγράφεται κάθε φλέβα κάτω από την επιδερμίδα στα χέρια του. Μοιάζει τόσο ζωντανός! Το περίφημο αυτό άγαλμα φανερώνει τη μεγάλη δεξιοτεχνία του δημιουργού του, καθώς ο προφήτης χαρακτηρίζεται από τη σφοδρή δύναμη που τόσο θαύμαζαν οι σύγχρονοι του Μιχαήλ Αγγέλου. Τα κέρατα στο κεφάλι του Μωυσή προέρχονται από μια συνήθη παρερμηνεία ενός χωρίου της Βίβλου, που περιγράφει το φως ν' ακτινοβολεί στο κεφάλι του.
,+Uffizi.jpg)
.jpg)
