Σ τ α υ ρ ό ς, ἡ σ κ έ π η τ ῆ ς Ἐ κ κ λ η σ ί α ς

π. Δ η μ η τ ρ ί ο υ Μ π ό κ ο υ

Μιὰ ἐν τε λῶς θαυ μα στή, ὅ σο καὶ πα ρά δο ξη ἐμ φά νι ση τοῦ Θε οῦ ἔ γι νε στὸν πα τριά ρχη Ἀ βρα άμ, ἐ νῶ αὐ τὸς κα θό ταν στὴ θύ ρα τῆς σκη νῆς του, μέ ρα με ση μέ ρι, στὴ Χε βρών, κον τὰ στὴ δρῦ τοῦ Μαμ βρῆ.

Κα θὼς σή κω σε τὰ μά τια του, εἶ δε τρεῖς ἄν δρες νὰ στέ κον ται ἀ πέ ναν τί του. Ἔ τρε ξε ἀ μέ σως νὰ τοὺς προ ϋ παν τή σει καὶ τοὺς προ σκύ νη σε ὣς τὴ γῆ.

- Κύριέ μου , εἶ πε, ἂν ἔ χω τὴν εὔ νοι ά σου, μὴν προ σπε ρά σεις τὸν δοῦ λο σου. Ἂς φέ ρουν λί γο νε ρὸ νὰ πλύ νε τε τὰ πό δια σας, καὶ με τὰ μπο ρεῖ τε νὰ δρο σι στεῖ τε κά τω ἀ πὸ τὸ δέν τρο. Θὰ φέ ρω καὶ λί γο ψω μὶ νὰ πά ρε τε δύ να μη, καὶ με τὰ μπο ρεῖ τε νὰ πη γαί νε τε. Πε ρά στε λοι πὸν ἀ πὸ τὸν δοῦ λο σα ς.

Ἐ κεῖ νοι ἀ πάν τη σαν:

- Κάνε ὅ πως εἶ πε ς.

Τό τε ὁ Ἀ βρα ὰμ ἔ τρε ξε στὴ σκη νὴ καὶ εἶ πε στὴ Σάρ ρα:

- Πάρε γρή γο ρα τρεῖς γα βά θες ἀ λεύ ρι ἐ κλε κτό, ζύ μω σέ το καὶ κά νε πίτ τε ς.

Με τὰ ἔ τρε ξε στὰ βό δια, πῆ ρε ἕ να μο σχά ρι τρυ φε ρὸ καὶ κα λό, τὸ ἔ δω σε στὸν ὑ πη ρέ τη κι ἐ κεῖ νος τὸ ἑ τοί μα σε γρή γο ρα. Πῆ ρε ἀ κό μα βού τυ ρο, γά λα καὶ μαζὶ μὲ τὸ μο σχά ρι ποὺ εἶ χε ἑ τοι μά σει, τὰ πα ρέ θε σε μπρο στά τους. Καὶ ἐ νῶ ἐ κεῖ νοι ἔ τρω γαν, αὐ τὸς τοὺς πα ρα στε κό ταν κά τω ἀ πὸ τὸ δέν τρο (Γεν. 18, 1-8).

Τὸ πε ρι στα τι κὸ αὐ τό, γνω στὸ καὶ ὡς «Φιλοξενία τοῦ Ἀ βραά μ», θε ω ρεῖ ται ὡς φα νέ ρω ση τοῦ Τρι α δι κοῦ Θε οῦ, Πα τρός, Υἱ οῦ καὶ Ἁ γί ου Πνεύ μα τος, καὶ κα θι ε ρώ θη κε στὴν ὀρ θό δο ξη εἰ κο νο γρα φί α ὡς ἡ κα τ’ ἐ ξο χὴν εἰ κό να τῆς Ἁ γί ας Τριά δος. Εἶ ναι χα ρα κτη ρι στι κό, ὅ τι μι λών τας γιὰ τοὺς τρεῖς ἄν δρες ἡ Ἁ γί α Γρα φή, τοὺς προσ δι ο ρί ζει συ νε χῶς μὲ τὸ ὄ νο μα « ὁ Κύ ρι ο ς».

Πέ ρα ὅ μως ἀ πὸ τὸ ὅ τι τὸ γε γο νὸς αὐ τὸ εἶ ναι μιὰ φα νε ρὴ μαρ τυ ρί α τῆς τρι α δι κό τη τας τοῦ Θε οῦ, ἐ νυ πάρ χει καὶ μιὰ ἀ κό μη δι ά στα ση σ’ αὐ τό. Εἶ ναι μιὰ προ τύ πω ση, ἕ νας συμ βο λι σμὸς τοῦ γε γο νό τος τῆς Ἐκ κλη σί ας: Ἔ χου με τὸν Τρι α δι κὸ Θε ό, τὸν δη μι ουρ γὸ καὶ πα τέ ρα, σὲ μιὰ ἀ ξι ο ζή λευ τη σκη νὴ ἀ λη θι νῆς κοι νω νί ας μὲ τὰ ἐ πὶ γῆς πι στὰ τέ κνα Του, τὸν Ἀ βρα ὰμ καὶ τὴ Σάρ ρα. Μιὰ πρότυπη εἰ κό να, ἕνα ἀρχέτυπο τῆς Ἐκ κλη σί ας, θρι αμ βεύ ου σας καὶ στρα τευ ο μέ νης.

Στὸ ὅ λο σκη νι κὸ κά τω ἀ πὸ τὴν δρῦ τὴν Μαμ βρῆ, ἕ να δέν τρο ρω μα λέ ο, γε μά το ζω ὴ καὶ δρο σιά, ποὺ δὲν μνη μο νεύ ε ται τυ χαῖ α, ἀ φοῦ ἡ Ἁ γί α Γρα φὴ δὲν μᾶς συ νη θί ζει σὲ ἄ χρη στες πλη ρο φο ρί ες καὶ λε πτο μέ ρει ες, ἀ να φέ ρε ται ὁ ἅ γιος Ἰ ω άν νης ὁ Χρυ σό στο μος λέ γον τας: «Ποιὰ εἶ ναι ἡ σκη νὴ κά τω ἀ πὸ τὴν δρῦ τοῦ Μαμ βρῆ; Εἶ ναι ὁ πωσ δή πο τε ἡ Ἐκ κλη σί α ὑ πὸ τὴν σκέ πη τοῦ Σταυ ροῦ. Καὶ πα ρο μοι ά ζε ται ὁ Σταυ ρὸς μὲ τὴ βε λα νι διά, ἐ πει δὴ τὸ ξύ λο της εἶ ναι γε ρὸ καὶ ἀ λύ γι στο».

Καὶ εἶ ναι ἀ πό λυ τα φυ σι κὸς ὁ συμ βο λι σμὸς αὐ τός, ἀ φοῦ ὁ Σταυ ρὸς πε ρι γρά φε ται παν τοῦ σὰν ἕ να ζω η φό ρο φυ τό, ποὺ φυ τρώ νει ἀ πὸ τὰ ἄ δυ τα τῆς γῆς, ὑ ψώ νε ται σὲ ὕ ψος τε ρά στιο, γί νε ται σὲ εὗ ρος καὶ μῆ κος ἴ σος μὲ τὸν οὐ ρα νὸ καὶ ἁ γιά ζει μὲ τὰ τέσ σα ρα ἄ κρα του (τε τρα με ρὴς) τὸν τε τρα πέ ρα το κό σμο (=τὰ τέσ σα ρα πέ ρα τα τοῦ κό σμου). Ποὺ βλα στά νει καὶ ἀ να πτύσ σε ται στὸ μυ στι κὸ πα ρά δει σο (=κῆ πο) ποὺ λέ γε ται Θε ο τό κος. Καὶ μᾶς θυ μί ζει τὸ δέν τρο τῆς ζω ῆς στὸ μέ σον τοῦ Πα ρα δεί σου, ἀ π’ τὸν καρ πὸ τοῦ ὁ ποί ου ἔ φα γαν πα ρά και ρα οἱ Πρω τό πλα στοι, ὁ δη γών τας ἔ τσι τὸ γέ νος μας στὸν πνευ μα τι κὸ καὶ σω μα τι κὸ θά να το. Αὐ τὸν τὸν θά να το κα ταρ γεῖ τώ ρα ὁ Σταυ ρός, κα θὼς μᾶς ὁ δη γεῖ πρὸς τὸν καρ πὸ τοῦ ξύ λου τῆς ζω ῆς, τὸν Χριστό, ἀ π’ τὸν ὁ ποῖ ο τρώ γον τας δὲν ἀ πο θνή σκου με. Εἶ ναι ὁ Σταυ ρός, μα ζὶ μὲ τὴν Ἀ νά στα ση, ἡ σω τη ρί α ποὺ «πρὸ αἰ ώ νων εἰρ γά σα το (=πραγματοποίησε) ἐν μέ σῳ τῆς γῆς» ὁ Θε ός. Σκε πά ζει τώ ρα καὶ σώ ζει ὁ λό κλη ρη τὴν Ἐκ κλη σί α, ὅ πως προ στά τευ ε ἡ δρῦς τοῦ Μαμ βρῆ τὴ σκη νὴ τοῦ Ἀ βρα άμ.

Ἐ μεῖς; Εἴ μα στε ἄ ρα γε κά τω ἀ πὸ αὐ τὴν τὴν σκέ πη τοῦ Σταυ ροῦ;

(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, ἀρ. φ. 350, Σεπτ. 2012) 

πηγή: ἠλεκτρονικό ταχυδρομεῖο

Ἄν ὅμως ἔχεις ἁμαρτία, καί μέσα στόν παράδεισο νά εἶσαι, πέφτεις

Δημοσιεύτηκε 27 Αυγούστου 2014. Συντάκτης: hristospanagia5

 

Πολλοί με κατηγορούν: «Έγινες φόρτωμα στους πλουσίους». Μα αφού εκείνοι έγιναν φόρτωμα στους φτωχούς! Εγώ έγινα ενοχλητικός όχι σε όλους τους πλουσίους, αλλά σε όσους αποκτούν και χρησιμοποιούν τα χρήματα με τρόπο κακό. 

Ακατάπαυστα διαλαλώ, ότι δεν τα βάζω με τον πλούσιο, αλλά με τον πλεονέκτη και τον άρπαγα. Και οι εύποροι παιδιά μου, και οι άποροι παιδιά μου· και τους πρώτους και τους δεύτερους μήτρα μ’ ωδίνες τούς γέννησε. 

Θέλεις να με λιθοβολήσεις; Είμαι έτοιμος να χύσω το αίμα μου, μόνο και μόνο για να παρεμποδίσω την αμαρτία σου.
Δεν φοβάμαι επιβουλή. Ένα μονάχα φοβάμαι:την αμαρτία.

Κανείς να μη με πιάσει ν’ αμαρτάνω, κι ας με αντιμάχονται τα πέρατα της γης. Θέλω να εκπαιδεύσω κι εσάς, για να σκέφτεστε όμοια. Μη φοβηθείτε δυσμένεια άρχοντα. 

Να φοβάστε όμως τη δύναμη της αμαρτίας. Αν δεν έχεις αμαρτία, ο Κύριος σε αρπάζει και σε σώζει μέσα από μύρια εχθρικά όπλα! 

Αν όμως έχεις αμαρτία, και μέσα στον παράδεισο να είσαι, πέφτεις. Στον παράδει­σο ήταν ο Αδάμ κι έπεσε – στην κοπριά ο Ιώβ και στεφανώθηκε. Τί ωφέλησε τον πρώτο ο παράδει­σος; Ή τί έβλαψε τον δεύτερο η κοπριά;

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

http://inpantanassis.blogspot.gr/2014/07/blog-post_1914.html

Περί κατανύξεως (ἐκ τοῦ γεροντικοῦ)

ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΝΥΞΕΩΣ

(ΕΚ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΥ)

«Ἡ μετάνοια θύρα ἐστὶν ἐξάγουσα ἀπὸ  τοῦ σκότους καὶ εἰσάγουσα εἰς τὸ φῶς. Ὁ  οὒν πρὸς τὸ φῶς μὴ εἰσελθῶν, οὐ διῆλθε τὴν θύραν τῆς μετανοίας καλῶς·  εἰ γὰρ διῆλθεν, ἐγένετο ἂν ἐν τῷ φωτὶ».

(Ἅγ. Συμεών ὁ Ν. Θεολόγος)

1.  Εἶπε ὁ ἀββὰς Ἀντώνιος:  «Ἔχοντας τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ ζωντανὸ στὴ σκέψη μας, νὰ θυμόμαστε πάντοτε τὸν θάνατο.  Να μισήσουμε τὸν κόσμο καὶ ὅλα τὰ τοῦ κόσμου·  νὰ μισήσουμε κάθε σαρκικὴ ἀνάπαυση, νὰ ἀπαρνηθοῦμε τὴ ζωὴ αὐτή, γιὰ νὰ ζήσουμε μὲ τὸν Θεό.  Να θυμάστε τίὑποσχεθήκατε στὸν Θεό.  Γιατί αὐτὸ θὰ μᾶς τὸ ζητήσει τὴν ἡμέρα τῆς κρίσεως.

Ἂς δοκιμασθοῦμε λοιπὸν μὲ τὴν πείνα, τὴ δίψα καὶ τὴ γύμνια.  Αςἀγρυπνήσουμε, ἂς πενθήσουμε, ἂς στενάξουμε μὲ τὴν καρδιά μας.  Ας ἐρευνήσουμεἂν γίναμε ἄξιοί του Θεοῦ.

Νὰ ἀγαπήσουμε τὴ θλίψη, γιὰ νὰ βροῦμε τὸν Θεό.  Να καταφρονήσουμε τὴ σάρκα, γιὰ νὰ σωθεῖ ἡ ψυχή μας».

2.  Έλεγαν γιὰ τὸν ἀββᾶ Ἀρσένιο ὅτι ὅλο τὸ χρόνο τῆς ζωῆς του καθισμένος στὸ ἐργόχειρό του εἶχε στὸν κόρφο του ἕνα μαντήλι γιὰ τὰ δάκρυα ποὺ ἔπεφτανἀπὸ τὰ μάτια του.

3.  Ένας ἀδελφὸς παρακάλεσε τὸν ἀββᾶ Ἀμμωνά:  «Πές μου ἕνα λόγο».  Καιὁ Γέροντας τοῦ λέει:  «Πήγαινε καὶ νὰ σκέφτεσαι, ὅπως σκέφτονται οἱ κακοῦργοι ποὺ εἶναι στὴ φυλακή·  ἐκεῖνοι πάντα ρωτοῦν τοὺς ἀνθρώπους ποῦ εἶναι ὁ ἄρχοντας καὶ πότε ἔρχεται, καὶ κλαῖνε ἀπὸ τὴν ἀγωνία.  Έτσι καὶ ὁ μοναχὸς ὀφείλει πάντα νὰ προσέχει τὴν ψυχή του καὶ νὰ λέει:  «Ἀλίμονό μου·  πῶς θὰ μπορέσω νὰ παρουσιασθῶ στὸ βῆμα τοῦ Χριστοῦ καὶ τί θὰ τοῦ ἀπολογηθῶ;»  Αν σ’ αὐτὸ ἔχεις διαρκῶς στραμμένη τὴν προσοχή σου, μπορεῖς νὰ σωθεῖς».

4.  Είπε πάλι:  «Ὅταν κάθεσαι στὸ κελί σου συμμάζευε τὸν νοῦ σου·  φέρνε στὴ σκέψη σου τὴν ἡμέρα τοῦ θανάτου, δὲς τότε τὸ σῶμα σου νεκρό, νιῶσε τὴ συμφορά, πόνεσε καὶ καταδίκασε τὴ ματαιότητα τοῦ κόσμου αὐτοῦ·  φρόντιζε νὰ ἐναρμονίζεις τὴν ἐπιείκεια μὲ τὸν ζῆλο, γιὰ νὰ μπορέσεις νὰ παραμείνεις γιὰ πάντα στὴν ἴδια πρόθεση τῆς ἡσυχίας καὶ νὰ μὴν ἀτονήσεις.

Νὰ φέρνεις ἀκόμη στὴ θύμησή σου καὶ τὴν κατάσταση ποὺ ὑπάρχει στὸνἍδη·  νὰ ἀναλογίζεσαι πως εἶναι ἄραγε ἐκεῖ οἱ ψυχές·  σὲ τί λογὴς πικρότατη σιωπὴ καὶ φοβεροὺς ἀναστεναγμούς, σὲ πόσο μεγάλο φόβο καὶ ἀγωνία καὶ σὲ τίἀναμονή, περιμένοντας νὰ πάρουν γιὰ ποινὴ τους τὴν ἀκατάπαυστη ὀδύνη καὶ τὰ ἀτελείωτα δάκρυα.  Όμως νὰ ἔχεις στὴ μνήμη σου καὶ τὴν ἡμέρα τῆςἀναστάσεως καὶ τῆς παραστάσεώς μας μπροστὰ στὸν Θεό.

Φαντάσου τὴ φρικτὴ ἐκείνη κρίση·  φέρε στὸν νοῦ σου τὴ μεγάλη ντροπὴ ποὺ περιμένει τοὺς ἁμαρτωλοὺς μπροστὰ στὸ Θεὸ καὶ στὸν Χριστό του, μπροστὰ στοὺς ἀγγέλους, στοὺς ἀρχαγγέλους, στὶς ἐξουσίες καὶ σ’ ὅλους τουςἀνθρώπους.  Φαντάσου ἀκόμη ὅλες τὶς τιμωρίες, τὴ φωτιὰ τὴν αἰώνια, τὸ σκουλήκι τὸ ἀκοίμητο, τὰ Τάρταρα, τὸ σκοτάδι·  καὶ αὐτὸ ποὺ εἶναι πάνω ἀπ’ ὅλα αὐτά, τὸ τρίξιμο τῶν δοντιῶν, τοὺς φόβους καὶ τὰ βασανιστήρια.

Ὅμως φέρε στὸν νοῦ σου καὶ τὰ ἀγαθὰ ποὺ περιμένουν τοὺς δικαίους·  τὴν οἰκειότητα μὲ τὸν Θεὸ Πατέρα καὶ τὸν Χριστό του, μὲ τοὺς ἀγγέλους, τοὺςἀρχαγγέλους, τὶς ἐξουσίες καὶ ὅλο τὸ πλήρωμα τοῦ Οὐρανοῦ, τὴ Βασιλεία καὶ τὰ δωρήματά της, τὴ χαρὰ καὶ τὴν ἀπόλαυση.

Τὸ καθένα ἀπὸ τὰ δυὸ αὐτὰ φέρε τὰ στὴ μνήμη σου·  καὶ γιὰ τὴν καταδίκη τῶν ἁμαρτωλῶν στέναξε, δάκρυσε, ντύσου τὴν πένθιμη ὄψη, φοβούμενος μὴ βρεθεῖς καὶ σὺ ἀνάμεσα σ’ αὐτούς.

Καὶ γιὰ τὰ ἀγαθὰ ποὺ προορίζονται γιὰ τοὺς δικαίους νὰ χαίρεσαι, νὰ ἀγάλλεσαι καὶ νὰ εὐφραίνεσαι.  Και φροντίδα σου νὰ’ ναι αὐτὰ νὰ ἀπολαύσεις καὶ ἀπὸ τὰ ἄλλα νὰ ἀποξενωθεῖς.

Πρόσεχε λοιπὸν εἴτε μέσα στὸ κελί σου βρίσκεσαι εἴτε κάπου ἔξω, μὴνἀφήσεις ποτὲ νὰ σοὺ φύγουν αὐτὰ ἀπὸ τὸν νοῦ·  νὰ μείνεις σταθερὸς στὸ φρόνημα γιὰ νὰ μπορέσεις καὶ μὲ τὴ θύμηση αὐτῶν νὰ διαφύγεις τοὺς βλαβεροὺς λογισμούς».

5.  Ο Ἀββὰς Ἀϊῶ εἶπε ὅτι στὴ Σκήτη ἦταν κάποιος ποὺ ὀνομαζόταν Ἀπολλώ, βοσκὸς ἄξεστος, ὁ ὁποῖος εἶδε στὸ χωράφι μία γυναίκα σὲ κατάσταση ἐγκυμοσύνης καὶ ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὸν διάβολο εἶπε:  «Θέλω νὰ δῶ πῶς εἶναι τὸ βρέφος μέσα στὰ σπλάχνα της», καὶ ἀφοῦ τὴν ἔσχισε, εἶδε τὸ βρέφος.  Αλλά ἀμέσως «κτύπησε»ἡ καρδιά του καὶ γεμάτος συντριβὴ ἦρθε στὴ Σκήτη καὶ φανέρωσε στοὺς πατέρες αὐτὸ ποὺ ἔκανε.  Άκουσε τοὺς πατέρες συμπτωματικὰ νὰ ψάλλουν:  «Ὁ χρόνος τῆς ζωῆς μᾶς εἶναι ἑβδομήντα χρόνια, καὶ ἂν κάποιοι ἔχουν δυνατὴ κράση, φθάνουν τὰ ὀγδόντα χρόνια καὶ τὸ περισσότερο ἀπ’ αὐτὰ εἶναι κόπος καὶ πόνος», καὶ εἶπε σ’ αὐτούς:  «Εἶμαι σαράντα χρονῶν, χωρὶς νὰ ἔχω κάνει οὔτε μία προσευχή.  Τώρα, ἂν ζήσω ἄλλα σαράντα χρόνια, δὲν θὰ σταματήσω νὰ προσεύχομαι στὸν Θεὸ νὰ μοῦ συγχωρήσει τὶς ἁμαρτίες μου».  Πραγματικά, οὔτε ἐργόχειρο δὲν ἔκαμνε,ἀλλὰ πάντοτε προσευχόταν λέγοντας:  «Ἁμάρτησα ἐγὼ ὡς ἄνθρωπος, ἐσὺ ὡς Θεὸς συγχώρεσε μέ».  Και αὐτὴ ἡ προσευχὴ ἔγινε φροντίδα του νύχτα καὶ μέρα.

Ἦταν καὶ ἕνα ἀδελφὸς ποὺ ἔμενε μαζί του καὶ τὸν ἄκουγε νὰ λέει:  «Σὲ ἐξόργισα, Κύριε, συγχώρα με, γιὰ νὰ αἰσθανθῶ λίγη ἀνάπαυση».  Και τοῦ ἦρθεἡ πληροφορία ὅτι ὁ Θεὸς τοῦ συγχώρεσε ὅλες του τὶς ἁμαρτίες καὶ ἐκείνη μὲ τὴν γυναίκα·  ὅμως σχετικὰ μὲ τὸ βρέφος δὲν ἔλαβε πληροφορία.  Και ἕνας ἀπὸ τοὺς Γέροντες τοῦ εἶπε:  «Ὁ Θεός σου συγχώρεσε καὶ τὴν ἁμαρτία γιὰ τὸ παιδί, ἀλλὰ σ’ἀφήνει νὰ πονᾶς γι’ αὐτό, ἐπειδὴ αὐτὸ συμφέρει στὴν ψυχή σου».

6.  Ένας ἀδελφὸς εἶπε στὸν ἀββᾶ Ποιμένα:  «Μὲ ταράζουν οἱ λογισμοί μου καὶ δὲν μ’ ἀφήνουν νὰ φροντίσω γιὰ τὶς ἁμαρτίες μου ἀλλὰ μὲ κάνουν νὰ προσέχω τὶςἐλλείψεις τοῦ ἀδελφοῦ μου».  Ο Γέροντας τοῦ μίλησε τότε γιὰ τὸν ἀββᾶ Διόσκορο,ὅτι στὸ κελὶ του ἔκλαιγε πάντοτε γιὰ τὸν ἑαυτό του, ἐνῶ ὁ μαθητὴς του καθόταν σὲ ἄλλο κελί.  Πήγε λοιπὸν κάποια φορᾶ ὁ μαθητὴς στὸ κελὶ τοῦ Γέροντα καὶ τὸν βρῆκε νὰ κλαίει·  ὅποτε τοῦ λέει:  «Πάτερ, γιατί κλαῖς;»  Κι ὁ Γέροντας τοῦ ἁπαντά:  «Τὶς ἁμαρτίες μου, παιδί μου, κλαίω».  Του λέει ὁ ἀδελφός:  «Δὲν ἔχεις ἁμαρτίες, πάτερ»  καὶ ὁ Γέροντας τοῦ ἀποκρίνεται:  «Ἀλήθεια, ἂν ἀφεθῶ νὰ δῶ τὶς ἁμαρτίες μου, δὲν μοῦ φθάνουν ἄλλοι τρεῖς ἢ τέσσερις νὰ κλαῖνε μαζί μου γι’ αὐτές».  Είπε λοιπὸν ὁ ἀββὰς Ποιμήν:  «Ἔτσι εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ γνώρισε τὸν ἑαυτό του».

7.  Είπε ὁ ἀββὰς Εὐάγριος:  «Νὰ θυμᾶσαι πάντοτε τὴν αἰώνια κρίση, νὰ μὴν ξεχνᾶς τὴν ἔξοδό σου ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτὸ καὶ τότε δὲν θὰ ὑπάρχει ἁμαρτία στὴν ψυχή σου».

8.  Ο ἀββὰς Ἠλίας εἶπε:  «Ἐγὼ τρία πράγματα φοβοῦμαι·  τὴν ἔξοδο τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα, τὴ συνάντησή μου μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὴν ἔκδοση τῆς καταδικαστικῆς ἀπόφασης γιὰ μένα».

9.  Ο ἀββὰς Ἠσαΐας εἶπε:  «Εἶναι ἀπαραίτητο αὐτὸς ποὺ ζεῖ τὴ ζωὴ τῆςἡσυχίας νὰ βάζει τὸν φόβο τῆς συνάντησης μὲ τὸν Θεὸ μπροστὰ ἀπὸ τὴν ἀνάσα του·  γιατί ἐνόσω ἡ ἁμαρτία πείθει τὴν καρδιά του νὰ τὴν ἀκολουθεῖ, δὲν ἦρθε ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ μέσα του ἀκόμα καὶ βρίσκεται μακριὰ ἀπὸ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ».

10.  Ο ἀββὰς Πέτρος, ὁ μαθητὴς τοῦ ἀββᾶ Ἠσαΐα, ἔλεγε:  «Ἐπισκέφθηκα τὸν ἀββᾶ, ὅταν ἦταν ἄρρωστος, καὶ τὸν βρῆκα νὰ ὑποφέρει πολύ.  Σαν μὲ εἶδεἐκεῖνος νὰ λυπᾶμαι, μοῦ εἶπε:  «Ποιὰ ἡ ταλαιπωρία, ὅταν συνοδεύεται αὐτὴ ἀπὸ τὴν προσδοκία τῆς ἀναπαύσεως;  Αλλά ἐμένα μὲ συνέχει ὁ φόβος τῆς ὁλοσκότεινηςἐκείνης ὥρας, ὅταν θὰ ἀπορριφθῶ ἀπὸ προσώπου τοῦ Θεοῦ καὶ κανεὶς δὲν θὰ βρεθεῖ νὰ μοῦ ἀποκριθεῖ οὔτε θὰ ὑπάρχει ἡ παρήγορη προσμονὴ τῆςἀναπαύσεως».

ΤΟ ΜΕΓΑ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΝ Α΄.  ΚΕΦ. Γ΄ 1-10

Ι. ΗΣΥΧ. ΓΕΝΕΣΙΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑΝΥΞΙΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ

http://katanixis.blogspot.gr/2014/04/blog-post_9599.html#more

Δημήτρης Τσιολακίδης Νηπτική Παράδοση & Ποιμαντική Ψυχολογία: Η υπέρβαση της μοναστικής άσκησης

Στο πλαίσιο των δημοσιεύσεων της μελέτης του κ. Δημήτρη Τσιολακίδη για τη σχέση Ποιμαντικής Ψυχολογίας και Νηπτικής Παράδοσης (προηγούμενο άρθρο:www. pemptousia.gr/?p=58034), συνεχίζουμε με την εξέταση της υπέρβασης που προσφέρει η χριστιανική άσκηση, στη θέαση του θανάτου και των υπόλοιπων βασικών συντεταγμένων της ανθρώπινης ζωής.

Πηγή:imverias.blogspot.gr/

Στην ορθόδοξη παράδοση, η οδύνη του θανάτου πέρα από τη φυσική της διάσταση, «…έχει υπερβατικές προεκτάσεις. Συμβάλλει στην εσωτερική κάθαρση του ανθρώπου. Γι ’αυτό αποτελεί και το προσφορότερο μέσο για την πνευματική ανακαίνισή του.».[36] Η παράδοξη αυτή υπαρξιακή στάση γίνεται κατορθωτή για τον ορθόδοξο χριστιανό άσχετα αν ακολουθεί το μοναχικό βίο ή αν ζει στις παρυφές της κοσμικής ζωής, μέσω της πνευματικής ασκήσεως. Ωστόσο στη χριστιανική διδασκαλία πέρα από το βιολογικό θάνατο υπάρχει και ο πνευματικός που αποτελεί την πιο τραγική όψη του. Στη συνείδηση του χριστιανού ο φυσικός θάνατος όπως και όλα τα παθήματα δεν είναι τιμωρίες αλλά έχουν παιδαγωγικό χαρακτήρα.

Η δεύτερη μορφή θανάτου συνδέεται με την απώλεια της ψυχής που σημαίνει τη μετά θάνατον συνέχεια του πόνου. Η αιώνια καταδίκη την οποία επιφέρει ο πνευματικός θάνατος είναι κατάσταση,[37]στην οποία ο άνθρωπος καταλήγει από μόνος του όταν παραδίδει τη ζωή του στην ικανοποίηση των άλογων επιθυμιών του. Επίσης στο θέμα του θανάτου και στα συναισθήματα που προκαλεί η ιδέα του, στη θεολογική γλώσσα υπάρχει μία εννοιολογική διάκριση μεταξύ μνήμης[38] και φοβίας του θανάτου.

Στην πρώτη ο πιστός αντικρίζει την επιθυμία του να μεταβεί στην αιώνια ζωή, η αντιμετώπιση αυτή εκλαμβάνεται ως υγιής στάση, ενώ η δεύτερη νοείται ως αρνητική κατάσταση με παθολογικές συνέπειες που εκτείνονται από την πλήρη απελπισία έως τον καταναλωτικό στρουθοκαμηλισμό. Αυτό που σώζει είναι η πίστη στο Χριστό. Πίστη είναι η διαισθητική δύναμη και η καρδιακή κατάσταση που μας βεβαιώνει για την ύπαρξη και παρουσία του Θεού και μας οδηγεί στη γνώση του[39]. Η πίστη στη βαθύτερη έννοιά της σημαίνει ελευθερία. Δεν σημαίνει καταπίεση του θυμοειδούς. Προϋποθέτει την ταύτιση της συνείδησης με τη σκέψη που καλλιεργείται και ενισχύεται με την άσκηση, η δε άσκηση τελειώνεται με την εκπλήρωση της υπόσχεσης που δίνει ο χριστιανός. Η άσκηση δεν αφορά μόνο το μοναχικό βίο, είναι βασικό συστατικό ολόκληρης της χριστιανικής ζωής[40].

Η ιδιαιτερότητα της μοναχικής ζωής βρίσκεται στην αποταγή του κόσμου που, όπως μας διδάσκει η παράδοση, έχει μυστηριακή διάσταση καθώς αποτελεί ανταπόκριση στη Θεία κλήση.[41] Η ανταπόκριση αυτή περιγράφεται στην υπόσχεση που δίνει ο μοναχός μετά την κουρά του. Οι δύο πρώτες εισιτήριες φάσεις έχουν αναλογική σχέση και περιλαμβάνουν τρία διαδοχικά στάδια που σχετίζονται με την πνευματική ανάπτυξη, και τις αιτίες εισόδου στη μοναχική ζωή.[42] Ο πυρήνας της υπόσχεσης αφορά στην υπακοή, την παρθενία, και την ακτημοσύνη, χαρακτηριστικά, που τον βοηθούν να αφιερωθεί στον ασκητικό αγώνα απερίσπαστος από κοσμικές μέριμνες. Αυτό όμως δεν εξαρτά τη μετάδοση της χάρης από την ιδιομορφία του μοναχικού βίου, οι ίδιες αιτίες μπορούν να αναζητηθούν και έξω από το μοναχικό περιβάλλον. Όλο το νόημα της άσκησης συμπυκνώνεται στην αποβολή του ιδίου θελήματος[43] και στην ολοκληρωτική αφοσίωση στις θείες εντολές ώστε να αντιπαρέλθει ο άνθρωπος τις ανυπέρβλητες κατά τα φαινόμενα δυσκολίες, και να φθάσει στην εν τω Χριστώ τελείωση.

Πριν γίνει αυτό βασικό μέλημα είναι η θεραπεία της ψυχής. Ο χριστιανός που προσέρχεται ελεύθερα στη διαδικασία της άσκησης έχει την υποχρέωση της συμμόρφωσης σε συγκεκριμένους κανόνες που ορίζουν το ποιόν και διαφυλάττουν την αυθεντικότητα όχι μόνο της ασκήσεως αλλά και της εν Πνεύματι ζωής. Η ωφέλεια οποιασδήποτε μορφής άσκησης στην οποία επιδίδεται ο πιστός (αγρυπνία, μελέτη, προσευχή, νηστεία, εγκράτεια …..,) προϋποθέτει την υπακοή[44] και προπάντων την ταπείνωση. Η ταπείνωση στην χριστιανική ζωή αποτελεί ύψιστη αρετή που αρχικά οδηγεί τον πιστό στην πνευματική ζωή, ενώ στη συνέχεια είναι η ισορροπητική δύναμη που τον προστατεύει από την υιοθέτηση υπεροχικών συναισθημάτων όσο ανεβαίνει στη σκάλα της πνευματικής προόδου.

Οι περιορισμοί της ασκητικής ζωής εκ πρώτης δίνουν την εντύπωση ότι πρόκειται για μία σειρά αρνήσεων(του κόσμου και θελήματος), ή ως διαδικασία που αντιστρατεύεται την ανθρώπινη φύση. Ωστόσο το νόημά της δεν έγκειται στην καταστολή των λειτουργιών της ψυχής και των αισθήσεων, αλλά στη μεταρσίωση των ψυχικών δυνάμεων ώστε να ανακτήσουν την προπτωτική τους μορφή.

Το ασκητικό ήθος, η βάση της ορθόδοξης πνευματικής ζωής, σημαίνει αλλαγή στάσης απέναντι στα πράγματα και τους συνανθρώπους, σημαίνει την καλή ανησυχία για τον ορθό τρόπο υπάρξεως. Αυτό γίνεται εφικτό με τη μίμηση του Χριστολογικού και κατόπιν του Τριαδολογικού προτύπου ύπαρξης, δηλαδή με το ελεύθερο και απροϋπόθετο δόσιμο του εαυτού σε μια διαλογική αμοιβαιότητα όπου το πρόσωπο ανακαλύπτει το πώς του: μία δυνατότητα αέναου γίγνεσθαι που εκδηλώνεται με φρεσκάδα και θεολογικά νοούμενη ομορφιά.

Συνεπώς κάθε πτυχή της πνευματικής άσκησης έχει ιερό χαρακτήρα και αποτελεί όχι το σκοπό αλλά το μέσο που εισάγει βαθμιαία κάθε πρόσωπο ανάλογα με τις δυνάμεις και την ιδιοσυγκρασία του, στη μυστηριακή ζωή και στη σφαίρα του Θείου θελήματος. Όταν γνωρίσει ο άνθρωπος το θέλημα του Θεού και κινηθεί θετικά προς αυτό αρχίζει να βιώνει την αλλοίωση της ύπαρξής του και αναγνωρίζει σε αυτήν την επίδραση της Χάρης. Η βαθύτερη οντολογική συνέπεια της χαρισματικής δράσης του Αγίου Πνεύματος συνδέεται με την «καλήν αλλοίωσιν»,[45] που σημαίνει ένωση με το Θεό. Η τήρηση των όρων της άσκησης επιτυγχάνεται μόνο όταν υπάρχει ακολουθία μεταξύ θεωρίας και πράξης.

Σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν η ακολουθία αυτή θεμελιώνεται στη νοερά προσευχή, το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με τον αμαρτωλόν», που αποτελεί την ανώτερη ασκητική εργασία. Αρχικά έχει ευχετικό χαρακτήρα καθόσον όμως ο πιστός προοδεύει πνευματικά, γίνεται χαρισματική. [46] Με τη χαρισματική προσευχή ο άνθρωπος εισέρχεται στην περιοχή όπου εκτυλίσσεται ο οντολογικός διάλογος. Κατά αντιστοιχία της ενανθρώπησης ο χαρισματικός έχει δύο φύσεις: λαμβάνει τη Χάρη και ταυτόχρονα μεταδίδει και τα δικά του ιδιώματα.

Πλέον έρχεται σε επαφή με το επέκεινα του εαυτού του, ζει το μυστήριο της αληθινής κοινωνίας των προσώπων, φθάνει στη θέωση στον παρόντα βίο, οράται δε με τον τρόπο αυτό, την προοπτική της υπαρξιακής συνέχειας σε μία άλλη διάσταση. Έτσι καλείται και αναλαμβάνει να κηρύξει την αλήθεια που του αποκαλύφθηκε. Η αποκτημένη γνώση κρατά το υπερβατικό της περιεχόμενο και τη σωτηριολογική της αξία όταν μεταφράζεται σε κενωτική αγάπη και εκφράζεται ως μήνυμα αιωνιότητας. Έχοντας την εμπειρία της εν Χριστώ ζωής οι πατέρες οικοδομούν την παντοτινά επίκαιρη κοσμοθεωρία και ανθρωπολογία τους.

Κλείνοντας αυτή την ενότητα, πρέπει να πούμε ότι η γεύση της αλλοίωσης είναι το καταπίστευμα της ορθόδοξης εμπειρίας, στοιχείο που τη διαφοροποιεί από θέσεις που εκφράζουν μηχανιστικές αντιλήψεις αναγνωρίζοντας ως αληθή και υπαρκτά πράγματα, μόνο όσα μπορούν να γίνουν αντιληπτά με τα όργανα των αισθήσεων. Σε αυτή τη διαφορά έγκειται η πρόταξη της καρδιάς έναντι του φιλοσοφικού λόγου, και της Χάρης έναντι των δυνατοτήτων της διανοίας από την ορθόδοξη διδασκαλία. Έτσι μπορούμε να προσεγγίσουμε την εκδίπλωση της σκέψης και το περιεχόμενο των πατερικών λόγων τους οποίους θα εξετάσουμε παρακάτω.

[Συνεχίζεται]

[36] Γεωργίου Ι. Μαντζαρίδη, Χριστιανική Ηθική ΙΙ, Άνθρωπος και Θεός άνθρωπος και συνάνθρωπος υπαρξιακές και βιοηθικές θέσεις και προοπτικές, β΄εκδ. Π. Πουρναρά Θεσσαλονίκη, 2009, σ. 615

[37]«Ο πνευματικός θάνατος είναι ο χωρισμός του ανθρώπου από την πηγή της ζωής, το Θεό.»Γρηγορίου Παλαμά, Ομιλία 16, PG 151,196A.

[38] Η μνήμη του θανάτου «δεν είναι απλή ανάμνηση της θνητότητας, αλλά ιδιαίτερη πνευματική κατάσταση, που αρχίζει με τη συναίσθηση της βραχύτητας της επίγειας ζωής και αναπτύσσεται σε βαθύ αίσθημα της φθοράς και της παροδικότητας όλων των πραγμάτων του κόσμου». Αρχιμ. Σωφρονίου, Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, Μετάφρασις εκ του ρωσικού υπό του ιδίου συγγραφέως και του Ιερομ. Ζαχαρίου Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας, 1995, σ.133

[39]Πρβλ. «Έστι δε πίστις ελπιζομένων υπόστασις, πραγμάτων έλεγχος ού βλεπομένων» Προς εβρ. 11.1 Απ. Παύλος

[40] «Ο χριστιανός οφείλει πάνω απ’ όλα να είναι ασκητής» Πρβλ. Αρχιμανδρίτου ΣωφρονίουΑΣΚΗΣΙΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ, Μετάφρασις εκ του ρωσικού και γαλλικού Ιερομονάχου Ζαχαρίου, Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας 1996, σ.21

[41] Παράμετρο της κλήσης αποτελούν τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος (διάκριση, προόραση, πρόρρηση) τα οποία έχει κληθεί να αποκτήσει ο πιστός. Η επίγνωση ότι πρόκειται για δοσμένες ικανότητες κάθε φορά που αυτές ενεργοποιούνται, ορίζεται από τους πατέρες ως πληροφορία.

[42]Η είσοδος στη μοναχική ζωή οφείλεται τόσο στη θεία κλήση όσο και σε ανθρώπους, ακολουθεί η εξ ανάγκης, ενώ μαζί με την ανταπόκριση συμβαδίζουν και οι τρείς αποταγές, του κόσμου, των παθών και του αποχωρισμού του νου από τα αισθητά. Για περισσότερα βλ. Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου, ο.π., σ. 26-34

[43] Εγωκεντρικό, πτωτικό και κατά Μάξιμο γνωμικό θέλημα, το οποίο οφείλει να ταυτιστεί με το φυσικό, δηλαδή το θέλημα του κατ’ εικόνα Θεού ανθρώπου. Για περισσότερα βλ. Αθαν. Βλέτση, Το προπατορικό αμάρτημα κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, &Θεοποιία Λουδοβίκου

[44] «Η μοναχική υπακοή είναι πράξις θρησκευτική και, ως τοιάυτη, οπωσδήποτε πρέπει να είναι ελευθέρα, άλλως στερείται της θρησκευτικής σημασίας αυτής.» Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου ο.π., σ. 53.

[45] Δεν πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας νοητικής διαδικασίας διότι, «Ο λόγος του μυαλού αλλοίωση δεν κάνει στις ψυχές, γιατί είναι σάρκα. Ο λόγος του Θεού που γεννιέται από το Άγιο Πνεύμα έχει την θεία ενέργεια και αλλοιώνει τις ψυχές.» Βλ. Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου ΛΟΓΟΙ Α΄ ΜΕ ΠΟΝΟ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΑΝΘΡΩΠΟ, Ιερόν Ησυχαστήριον ‘’Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος’’ Σουρωτή Θεσσαλονίκης 2002, σ. 213

[46]«Ενεργεί σαν τρυφερή φλόγα, ως θεία έμπνευση… αρπάζοντας το νου σε πνευματικές θεωρίες. Κάποτε συνοδεύεται και από την όραση του θαβωρείου φωτός. Βλ. Βασιλείου Ι. Καλλιακμάνη, περί των πέντε σταδίων της νοεράς προσευχής, ο.π., σσ.26-27